خام فروشی فولاد ایران در ماه های اخیر به یک معضل بزرک ملی تبدیل شده است. به دلیل جو روانی حاکم بر بازار و رشد قیمت های جهانی فولاد این فرصت به خام فروشان داده شده تا محصولات فولادی کشور را زیر قیمت عرضه کنند. ادامه این شرایط می تواند ساخت و ساز را در کشور نابود کند. از سوی دیگر شرایط تولید فولاد خام در ایران به حالت هشدار در آمده است.

به گزارش معدن مدیا به نقل از آرتان پرس ، در شرایط فعلی خام فروشی فولاد در کنار ارزان فروشی فولاد خام به یک معظل جدی در صنعت فولاد ایران تبدیل شده است. شاهد فروش و صادرات بی رویه فولاد خام توسط برخی از مبادی تولیدکننده فولاد خام هستیم. این موضوع به عنوان یک چالش باید در دستور کار دولت و وزارت صمت قرار گیرد. در ادامه به ابعاد مختلف خام فروشی فولاد اشاره خواهیم کرد. لطفا همراه آرتان پرس باشید.

 خام فروشی فولاد به بهانه فروش بیشتر

متاسفانه در شرایط فعلی خام فروشی فولاد دست آویزی برای فروش بیشتری در بازارهای بین المللی شده است. رشد قیمت جهانی فولاد سبب شده است که تولیدکنندگان تمام تلاش خود را برای فروش حداکثری فولاد در بازارهای جهانی به کار گیرند. در بررسی‌ها مشخص شد که در برخی موارد به دلیل ایجاد انگیزه برای کشورهای خارجی و جبران عوارض، میلگرد ارزانتر به آنها عرضه می‌شود. خام فروشی فولاد در بخش میلگرد در شرایطی اتفاق افتاده است که در بازار داخلی این فراورده با حاکثر قیمت تاریخی خود در حال مبادله شدن است.

ارزان فروشی میلگرد ایران در بازارهای بین المللی

ارزان فروشی و خام فروشی فولاد در بخش میلگرد صدای مصرف کنندگان داخلی را در آورده است. اکنون در برخی موارد با وجود اینکه برق و انرژی مصرف شده و فولاد به میلگرد که محصولی با ارزش‌تری است تبدیل می‌شود. میلگرد با قیمت پایین‌تری نسبت به داخل، به سایر کشورهای به فروش می‌رسد. این موضوع مصادق واقعی ظلم به مصرف کننده داخلی است. قیمت ها در داحل ایران طوری طرح ریزی شده است که عملا برای بازار داحلی خریداری وجود ندارد. لذا این مووضع بهانه را به دست تولیدکننده داده است که بتواند محصولات فولادی را ارزان به فروش برساند. خام فروشی فولاد و به خصوص می لگرد می تواند تبعات سنگینی برای صنعت ساخت ساز در آینده داشته باشد.

ارزیابی ردپای خام فروشی در بازار فولاد ایران

اما چرا خام فروشی فولاد به شکلی نهادینه و گسترده در ایران رخ داده است؟ یک دلیل عمده این است که کشورهای مقصد که به دنبال واردات مواد خام و نیمه خام فولادی هستند، عوارضی برای واردات شمش فولاد در نظر نمی‌گیرند بنابراین شمش با همان قیمتی که در ایران وجود دارد، وارد کشور مقصد می‌شود. خام فروشی فولاد در بخش شمش در شرایط فعلی یک ظلم بزرگ به صنعت فولاد است.

از آنجا که کشورهای مقصد برای واردات میلگرد که محصولی نهایی است، عوارض وضع می‌کنند، میلگرد با قیمت پایین‌تری به آنها ارائه می‌شود که با وضع عوارض، واردات برای کشورهای مقصد از نظر اقتصادی به صرفه باشد. این سطح از بی مدیریتی و تاراج کردن سرمایه های ملی بی سابقه بوده است. در خبرها شنیدیم که ادامه استخراج فولاد خام باعث فلج شدن فولاد ایران در ۲۰ سال آینده خواهد شد. با علم به این موضوع نمی توان برای خام فروشی فولاد در شرایط فعلی دلیل منطقی را مطرح کرد.

آسیب شناسی خام فروشی فولاد ایران

برای جبران این موضوع ما باید برای صادرات مواد خام خود عوارض وضع کنیم. خام فروشی فولاد در ایران از حد طبیعی خود خارج شده است. در بررسی‌ها و پیگیری‌ها مشخص شد که در برخی موارد به دلیل ایجاد انگیزه برای کشورهای خارجی و جبران عوارض، میلگرد ارزانتر از داخل عرضه می‌شود. مجلس نسبت به خام فروشی فولاد واکنش نشان داده است. در همین راستا در طرح توسعه و تولید پایدار زنجیره فولاد که در کمیسیون صنایع و معادن بررسی شده و در حال حاضر در نوبت بررسی در صحن علنی است. در این طرح فولاد در بورس عرضه می‌شود بنابراین قیمت‌گذاری انجام نمی‌شود. براساس این طرح کمیته فولاد که مشتکل از اعضای مختلف است، قیمت پایه فولاد را تعیین می‌کند اما عرضه فولاد در بورس و براساس قوانین حاکم در آن است.

 ورود مجلس به ارزان فروشی فولاد

یکی از راهکارها جهت کنترل خام فروشی فولاد این است که سقفی برای قیمت فولاد در طرح کمیسیون صنایع و معادن در نظر گرفته نشود. در حال حاضر تولیدات فولادی به صورت کامل در بورس عرضه نمی‌شود؛ به طور مثال در سال‌های ۹۹ و ۹۸ تنها ۲۵ درصد از برخی محصولات فولادی در بورس عرضه و مابقی در بازار سیاه عرضه شد. در همین راستا معاون قضایی دادستان کل کشور نسبت به صادرات بی‌رویه فولاد خام و زیان واحدهای پایین‌دستی هشدار داد و خواستار ورود دستگاه‌های مسوول در قوه قضاییه و نهادهای نظارتی به این مساله شد.

ارزان فروشی فولاد و ورود به مرز ورشکستگی

خام فروشی فولاد نباید به قیمت نابودی صنعت فولاد و اقتصاد ایران تمام شود. در شرایط فعلی هیچ کشوری در دنیا منابع خام خود را به این شکل در معرض خرید و معامله کلان قرار نمی دهد. سرمایه و منابع کانی و معدنی کشور در معرض تاراج و خام‌فروشی است و تعیین قیمت نهاده‌های فولاد به نرخ CIS (کشورهای مشترک المنافع) و FOB جهانی و با مرجعیت متال‌بولتن (بازار بورس لندن) و پلتس (یکی دیگر از مراجع معتبر اعلام قیمت مواد معدنی) با وجودی که همه زنجیره تولید نهاده‌های فولاد با ریال، کارگر و انرژی ارزان تامین و محاسبه می‌شود، چه معنی دارد؟ امروز بی‌سروسامانی عرضه شمش و ورق صدها هزار کارگر صنایع تبدیلی را در معرض بیکاری قرار داده است.

صادرات فولاد به قیمت نابودی تقاضای داخلی

خام فروشی فولاد با هیچ دلیلی همخوانی ندارد و چیزی که واضح است این است که ادامه این روند بازار فولاد ایران را به کلی از عرصه وجود حذف خواهد کرد. در شرایطی که قیمت های داخلی از قیمت های بین المللی بالاتر رفته باید با کنترل عرضه و تقاضا بازار داخلی را تثبیت کرد. گویا کسی به فکر وضعیت فعلی بازار داخلی نیست. عرضه بی‌کیفیت شمش در بورس، استنکاف معقول مشتری از خرید کالای بی کیفیت و استنتاج بر اخذ مجوز صادرات شمش، مهندسی جدیدِ طالبانِ عدم‌شفافیت در عرضه فولاد، تیر خلاص و نابودی صنایع تبدیلی و بیکاری کارگران نوردکار است. آیا باور کنیم همه وقایع در بستر قواعد اقتصاد رقم می‌خورد؟

 تمرکز بر تولید صادرات محور به جای خام فروشی فولاد

تولید صادرات محور برای جایگزینی صادرات فولاد یا سنگ آهن خام فعلی با محصولات تکمیلی که خوشبختاته به اندازه چشم انداز افق ۱۴۰۴ صنایع تکمیلی فولاد تاسیس و راه اندازی شده ‌است. یکی از مهم ترین رویکردهای حال حاضر برای مقابله با خام فروشی فولاد این است که عوارض بر صادرات فولاد خام و کم ارزش فعلی با توجه ویژه به صنایع تکمیلی موجود و برنامه ریزی برای توسعه صنایع تکمیلی کوچک و متوسط صورت پذیرد.

 دسترسی به آمار واقعی در خصوص فاکتورهای صادراتی

دسترسی به آمار واقعی تولید و صادرات و ظرفیت های اسمی و حقیقی در بخش زنجیره فولاد از یک سو و رسیدگی به گرانفروشی های داخلی یا الزام به ارزان فروشی به بخش خاص بسیار مهم است. خام فروشی فولاد باید در زنجیره فولاد شناسایی شود. در زنجیره فولاد و داشتن تدبیری برای توازن در سود زنجیره و رفع از انحصارهای مطلق از مهم ترین کارکردهای فعلی مدیران اجرایی در بخش فولاد است. بررسی نظام تعرفه و عوارض واردات و صادرات به گونه‌ای که مواد اولیه صنایع تکمیلی کمترین تعرفه واردات و بیشترین عوارض صادرات را داشته باشد. ورود محصولات نهایی بصورت پلکانی بالاترین تعرفه را داشته و واردات مواد اولیه با تعرفه صفر باشند

حمایت نامتقارن دولت از صنایع داخلی

حمایت دولت از صنایع یکنواخت نیست . برنامه ‌های حمایتی به ‌طور یکنواخت و عادلانه میان تولیدکنندگان توزیع نمی‌شود. لابی و قدرت برخی تولیدکنندگان در مسیر جهت ‌دهی این دست حمایت‌ها اثرگذار است. بدین‌ ترتیب شاهد هستیم که برخی فعالان زنجیره فولاد با لابی قوی از امتیازات بیشتری در مسیر تولید بهره‌مند می‌ شوند. برای کنترل خام فروشی فولاد در بازار باید بررسی مجدد بخشنامه های مزاحم و ابطال دستورات عطف به ماسبق شده و جلوگیری از تصمیمات خلق ساعه در وزارت خانه ها در اولویت قرار بگیرد.

لزوم لغو معافیت های مالیاتی خام فروشان

لغو معافیت مالیاتی خام فروشانی که در زنجیره داخلی کشور که خریدار به قیمت جهانی دارند باید هر چه سریعتر با هدف حذف خام فروشی فولاد صورت پذیرد. انجمن نوردکاران فولادی اعلام کرده، در بازارهای جهانی فاصله قیمتی شمش و میلگرد حدود ۱۰ تا ۱۳ درصد و سایر مقاطع فولادی ۱۳ تا ۱۷ درصد است. حال آن که در کل زنجیره فولاد فقط نرخ شمش بر اساس قیمت‌های جهانی و بقیه مقاطع به صورت ریالی و بر اساس کشش بازار تعیین می‌شود. به همین دلیل با نوسانات نرخ ارز، فاصله قیمتی مواد اولیه و محصول گاه به زیر سه‌ درصد می‌رسد.