در سایه سوء مدیریت در نظام توزیع انرژی در ایران و قطع برق کارخانجات تولید کننده فولاد در ایران شاهد آن هستیم که ترکیه بازارهای صادراتی ایران را یکی پس از دیگری از آن خود می کند. مسیر صادرات عراق در ایران با چالش هایی رو به رو شده که ادامه این روند می تواند بیکاری و افت تولید و فشار اقتصادی را به ایران تحمیل کند.

به گزارش معدن مدیا به نقل از آرتان پرس ، عراق ، اندونزی، تایلند و امارات ۴ تا از بزرگترین بازارهای بالقوه برای صادرات فولاد ایران محسوب می شدند. کشور عراق که مسیر توسعه را از یک دهه پیش شروع کرده و زیرساخت بسیار ضعیفی دارد برای هر تولیدکننده ای یک بازار بسیار جذاب محسوب می شود. ایران سال ها تلاش کرده است تا مسیر صادرات عراق را محفوظ نگه دارد.

سهم کشورها در صادرات فولاد ایران در سال ۲۰۱۸

امسال متاسفانه به دلیل مشکلات تولید و بی تدبیری مدیران ذی ربط شاهد پیشی گرفتن ترکیه در بازار عراق و تقدیم کردن این بازار به رقیب دیرینه ی خود در بازار فولاد هستیم. عراق یکی از بهترین مقاصد تجاری فولاد ایران محسوب می شود. اگر این بازار را به ترکیه واگذار کنیم شاهد افت جایگاه فولاد در منطقه و کاهش سود دهی فولادی ها و به احتمال زیاد رشد نرخ بیکاری در ایران خواهیم بود. این یک فاجعه بزرگ در شرایط فعلی محسوب می شود.

مشقت های وصف ناپذیر برای حفظ مسیر صادرات عراق

فولادسازان برای توسعه مسیر صادرات عراق زحمات فراوانی را کشیده بودند. این بیزنس یک چشم انداز بلند مدت داشت. بسیاری از بازرگانان حاشیه سود خود را برای بازار عراق به حداقل رساندند. به این امید که بتوانند مدت های طولانی تری طرف عراقی را برای خرید راضی نگه دارند. اما شرایط به هیچ عنوان به خوبی پیش نرفت. تمام اندوخته سال‌ها زحمت و مرارت مدیران فولادی در یک ماه اخیر به دلیل قطع برق و تعطیلی واحدهای تولیدی و عدم توان کارخانجات در تامین نیاز مشتری دود شد و به هوا رفت. در خواب طولانی مدیران کشور بازار فولاد ایران در عراق و اربیل دو دستی تقدیم رقیب تشنه یعنی ترکیه شد.

پیش گرفتن ترکیه در مسیر صادرات عراق در حوزه فولاد

ترکیه همیشه چشم به بازار فولاد عراق داشت. مسیر صادرات عراق در ایران تا سالیان گذشته بسیار خوب و بدون چالش پیش می رفت. در سال های گذشته ترکیه تلاش زیادی برای جذب بازار عراق کرده بود. اما به دلیل هزینه های حل و نقل پایین ایران قادر به رقابت با طرف ایرانی نبود. کاهش تولید فولاد ایران در ماه های اخیر این فرصت را به طرف ترکیه ای داد تا بتواند به راحتی و حتی با نرخ های بالای حمل و نقل بازار عراق را از تصاحب ایران خارج کند.

این موضوعی بود که در تحلیل های مربوط به قطع برق فولادی ها از روزهای اول تذکر داده بودیم. واضح بود عدم توانایی فولادسازان ایرانی در عمل به تعهدات خود مسیر صادرات عراق را با چالش رو به رو خواهد کرد. به معنی واقعی کلمه اظهار نظر رضا شهرستانی در خصوص این شرایط گویای حقیقت است. در خواب طولانی مدیران کشور، بازار فولاد ایران در عراق و اربیل دو دستی تقدیم رقیب تشنه یعنی ترکیه شد.

شکست اقتصادی ایران در برابر ترک ها در بازار فولاد

به جرات می توان گفت که این موضوع یک شکست اقتصادی به تنهایی نیست. می توان ابعاد مختلف این موضوع را به جنبه های سیاسی نیز تفسیر کرد. سال های متمادی ترکیه در تلاش بود تا بازار عراق را تصاحب کند. اما بی توجهی به سیاست های تامین برق مصرفی تولیدی ها کار را به جایی کشاند که تحریم ها از رسیدن وضع به این شرایط عاجر مانده بودند. مسیر صادرات عراق از ایران دچار یکی از هزاران خودتحریمی صورت گرفته در اقتصاد شده است. این روند در سال های اخیر به هر شکلی که شده بود شاکله ی اصلی خود را حفظ کرده بود. وزارت نیرو با سیاست قطع برق صنعتی ها و بدون در نظر گرفتن سناریوهای دیگر اقتصاد فولادی و صنعتی کشور را به سمتی برد که در ده سال گذشته بی سابقه بوده است.

چشم انداز منفی در اقتصاد فولادی در صورت قطع مسیر صادرات عراق

سال‌ها طول کشید تا بازار عراق به تسخیر شرکت‌های فولادی ایرانی درآمد و این شرکت‌ها توانستند با صادرات خود ضرر و زیان انباشته خود را جبران و سهم عمده‌ای از نیاز ارزی کشور را تأمین کنند. متأسفانه تمام اندوخته سال‌ها زحمت و مرارت صنایع فولادی در یک ماه اخیر به دلیل قطع برق و تعطیلی واحدهای تولیدی و عدم توان کارخانجات در تأمین نیاز مشتری دود شد و به هوا رفت. این تنها یک سوی داستان است. تولید فولاد در ایران به زور سوبسیت های انرژی پا برجاست.

اگر همین مشتری های همسایه نباشند ایران برای صادرات محصولات خود چالش بزرگی را در آینده در پیش خواهد داشت. مسیر صادرات عراق از ایران راهی بود که می توانست در کوتاه مدت رشد اقتصاد صنعتی ایران را تسریع کند. تولید فولاد با برق و آب یارانه ای و دیگر نهاده هایی که در اختیار کارخانه ها قرار می گیرد ارزش افزوده ای برای کشور ایجاد نمی کند ، شما زمانی می توانید از ارزش افزوده صحبت کنید که برق و گاز کارخانه را به قیمت جهانی خریداری کنید.

بهره ور نبودن تولید فولاد در ایران و چالش های رقابت پذیری فولاد ایران

ایران با وجود ذخایر قابل توجه سنگ آهن و مواد خام موردنیاز صنعت فولاد به هیچ هنوان رشد قابل قبولی در فرایندهای بهینه سازی تولید نداشته است. ایران یارای رقابت با تولیدات ناب جهانی در بخش فولاد را ندارد. در صورت قطع مسیر صادرات عراق، فولاد ایران از نظر درآمدزایی خارجی در فشار بی سابقه ای قرار خواهد گرفت. هم اکنون میلیاردها متر مکعب سوخت بصورت یارانه یعنی یک دهم قیمت جهانی به تولیدکنندگان فولاد می دهند و مواد اولیه کارخانه انها را تامین می کنند ولی باز قیمت تمام شده محصولات تولید داخل از محصولات چینی بالاتر است.

اگر همین چند بازار صادراتی برای جبران هزینه ها وجود نداشته باشند به احتمال زیاد بای شاهد تعطیلی کارخانجات و کاهش ظرفیت تولید فولاد در ایران باشیم. این یعنی فشار اقتصادی بیشتر، بیکاری بیشتر در بخش صنعت و تعطیلی کارخانجات. در سال جاری تا به امروز اقدام عملی در خصوص حمایت از تولید و مانع زدایی در این مسیر مشاهده نشده است. اگر این شعار تحقق پیدا می کرد شاهد این نابسامانی در چشم انداز فولاد و اقتصاد صنعتی نبودیم.