به نظر می‌رسد صنعت جهانی فولاد دستخوش تغییرات قابل توجهی خواهد شد زیرا ارائه سیاست‌گذاری‌های جدید، زنجیره تامین و استراتژی‌های فعلی بخش تولید را دگرگون می‌کند. در همین راستا، تحولات اخیر در مقیاس جهانی از جمله وضع تعرفه‌های تجاری، امضای موافقت‌نامه‌های اقتصادی، تدوین مقررات زیست‌محیطی و سرمایه‌گذاری‌های صنعتی در سطح گسترده بخش‌های تولید، تامین و مصرف فولاد را تغییر خواهد داد.
انتظار می‌رود تغییر سیاست‌گذاری‌های ارائه شده در بخش تجاری، صنعت جهانی فولاد را دگرگون ساخته و موجب ایجاد نوسان در قیمت‌ها، تغییر ظرفیت تولید و میزان عرضه آن از سوی کشورهای بزرگ تولیدکننده شود.
موضوع حمایت از تولید داخلی در آمریکا قوت گرفت
دولت جدید آمریکا به ریاست دونالد ترامپ اخیرا طبق بخش ۲۳۲ قانون تجارت آزاد آمریکا، تعرفه ۲۵ درصدی را بر واردات تمامی محموله‌های آلومینیوم و فولاد به این کشور وضع کرد که از روز ۱۲ مارس ۲۰۲۵ به مرحله اجرا در آمده است. برخلاف دور نخست ریاست جمهوری ترامپ، تعرفه‌های جدید شامل صدور معافیت برای کشورهای عضو توافق‌نامه تجارت آزاد با آمریکا مانند کانادا و مکزیک نیست. دولت ترامپ هدف از چنین اقدامی را حمایت از تولید داخلی فولاد و کاهش وابستگی به واردات آن عنوان کرد که طبق آمار، حدود ۲۶ درصد از میزان مصرف فولاد در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۳ را به خود اختصاص داد.
از سوی دیگر، وضع تعرفه‌های واردات از سوی آمریکا باعث افزایش تنش‌ها در سراسر زنجیره تامین فولاد در قاره آمریکای شمالی شده است. در همین راستا، مکزیک تهدید به اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه بر واردات محصولات کشاورزی آمریکا را در حالی مطرح کرد که دولت کانادا موضوع توقف صادرات برق به آمریکا را به میان آورد و البته پس از مدتی از موضع خود عقب‌نشینی کرد.
باید توجه داشت که اعمال تعرفه‌ها، موجب افزایش قیمت فولاد در بازار آمریکا شده است. در همین رابطه، قیمت کویل نورد گرم فولادی در بازار آمریکا در اوایل سال ۲۰۲۵ حدود ۱۵ درصد افزایش را ثبت کرد و پیش‌بینی می‌شود قیمت آن به یک هزار و ۱۰۰ دلار در هر تن طی سه ماهه سوم سال جاری میلادی برسد. ناگفته نماند روند صعودی قیمت محصولات فولادی در بازار آمریکا، موجب افزایش هزینه‌های تولید در صنایع پایین‌دستی فولاد شده است. در صنعت خودروسازی آمریکا نیز قیمت فولاد برای هر خودرو، حدود ۴۵۰ تا ۶۰۰ دلار افزایش را تجربه کرده است.
در پاسخ به افزایش قیمت‌ها، شماری از تولیدکنندگان آمریکایی تصمیم به تامین محصولات فولادی مورد نیاز خود از منابع داخلی گرفته‌اند. تولیدکنندگان آمریکایی فولاد مانند شرکت «Cleveland-Cliffs» و «Nucor»، حجم سرمایه‌گذاری خود را افزایش داده و بیش از ۱۰ میلیارد دلار را برای توسعه ظرفیت تولید محصولات خود تخصیص داده‌اند.
واکنش‌های جهانی به وضع تعرفه‌های واردات آمریکا
در پاسخ به تعرفه‌های ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و کانادا در اقدامی متقابل بر روی واردات برخی کالاهای تولید آمریکا تعرفه اعمال کردند. از سوی دیگر، چین حجم صادرات فولاد خود را در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳ حدود ۲۲٫۶ درصد افزایش و وضعیت مازاد عرضه در بازار داخلی خود را با رشد صادرات محصولات فولادی به بازارهای بین‌المللی کاهش داد.
افزایش حجم صادرات محصولات فولادی ارزان‌‌قیمت چینی، موجب افت نرخ این محصولات در بازار کشورهای آسیای جنوب شرقی و اروپایی شده است. چنین مسئله‌ای، موجب افزایش فشار بر شماری از تولیدکنندگان اروپایی فولاد مانند شرکت «ArcelorMittal» شده است که در حال حاضر با مشکلاتی نظیر افزایش هزینه‌های انرژی و وضعیت نامناسب حجم تقاضای داخلی برای محصولات فولادی دست و پنجه نرم می‌کند.
لازم به ذکر است که اخیرا دولت هند الزامات سخت‌گیرانه‌تری را برای صدور مجوز واردات محصولات فولادی به منظور محدود کردن واردات این محصولات از چین معرفی کرده که هدف از ارائه آن، مدیریت ایجاد وضعیت مازاد عرضه احتمالی و حمایت از بخش روبه‌رشد تولید فولاد داخلی هند اعلام شده است.
بازآرایی مجدد زنجیره تامین فولاد با اولویت افزایش ظرفیت تولید داخلی
اعمال سیاست‌گذاری‌های منطقه‌ای و افزایش فشار بر کسبوکارها، تعدادی از کشورها را ترغیب کرده است تا زنجیره‌های تامین خود را بومی‌سازی کنند و بخش تولید فولاد خود را به مرحله خودکفایی برسانند. اختلالات ایجاد شده در زنجیره تامین در طول همه‌گیری کرونا، همراه با احتمال افزایش وضع تعرفه‌های واردات باعث شده است شرکت‌های تولیدکننده فولاد بیشتری واحدهای تولید خود را به کشورهای قاره آمریکای شمالی منتقل کنند.
از سوی دیگر، حدود ۵٫۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد مکزیک به منظور افزایش ظرفیت تولید تا سال ۲۰۲۵ اختصاص یافته که با هدف پاسخ‌گویی به تقاضای روبه‌رشد خودروسازان آمریکایی مانند شرکت‌های جنرال موتورز و فورد انجام شده است، با این حال، تعرفه ۲۵ درصدی دولت ترامپ برای خودروهای وارداتی از مکزیک می‌تواند بر این روند تاثیر منفی بگذارد. خودروسازانی مانند شرکت استلانتیس و نیسان نیز در حال بررسی مجدد برنامه‌های تولید در راستای کاهش خطرات احتمالی در کسب‌وکار خود ناشی از وضع تعرفه‌های واردات آمریکا هستند.
در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا «MENA»، سرمایه‌گذاری فزاینده‌ای برای تولید فولاد کم‌کربن انجام شده است. این سرمایه‌گذاری بیشتر برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری آهن احیا مستقیم (DRI) با هدف عرضه محصولات کم‌کربن در بازار کشورهای اروپایی انجام شده است. ناگفته نماند که قرار است از سال ۲۰۲۶ به بعد، بر واردات محصولات با آلایندگی بسیار بالا به کشورهای عضو اتحادیه اروپا جریمه‌های بسیار سنگینی وضع شود.
تخصیص ۱٫۵ میلیارد دلار برای توسعه فولاد سبز در عربستان سعودی و راه‌اندازی واحدهای تولید فولاد مبتنی بر فناوری آهن احیا مستقیم در مصر، نمونه‌هایی دیگر از تغییر سیاست‌گذاری کشورهای مختلف برای افزایش صادرات محصولات فولاد سبز محسوب می‌شود. در حال حاضر فولادسازان اروپایی با روند صعودی هزینه‌های انرژی و افزایش فشار به منظور حرکت به سمت فرایند کربن‌زدایی روبه‌رو هستند. در همین راستا، مقرر شده است که بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰، تعدادی کوره قوس الکتریکی (EAF) با مجموع ظرفیت تولید بیش از ۵۰ میلیون تن فولاد در سراسر کشورهای قاره اروپا نصب و راه‌اندازی شود.
به نظر می‌رسد روند پیشرفت راه‌اندازی کوره‌های مذکور بنا بر دلایلی در وضعیت نامشخصی قرار دارد. در همین رابطه و در سال ۲۰۲۴، شرکت «ArcelorMittal» چندین سرمایه‌گذاری در بخش فولاد سبز را به دلیل چالش‌های مالی خود متوقف کرد؛ این اتفاق در حالی رخ داد که برخی دیگر از شرکت‌های تولیدکننده فولاد در مقیاس کوچک‌تر به منظور کاهش هزینه‌های تولید خود، اقدام به واردات محصولات نیمه‌ساخته فولادی مانند بریکت گرم (HBI) از منطقه منا «MENA» کرده‌اند.
نوآوری و سیاست‌گذاری‌های جدید، مولفه‌هایی تاثیرگذار بر انرژی پاک
با تشدید اجرای مقررات زیست‌محیطی، تولیدکنندگان فولاد در سراسر جهان به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری در فرایندها و فناوری‌های سبزتر به منظور پاسخ‌گویی به روند تقاضای در حال تغییر بازار فلز نامبرده هستند. در همین راستا، طرح مکانیزم تعدیل میزان کربن تولیدی در اتحادیه اروپا (CBAM) با ایجاد انگیزه به منظور افزایش تولید فولاد کم‌کربن، روند کسبوکارهای مرتبط با صنعت فولاد را تغییر داده است.
بسیاری از تولیدکنندگان فولاد اروپایی درصدد هستند که بر فولاد سبز تولیدی در این قاره پریمیوم وضع کنند؛ چراکه در بازارهایی مانند بازار فولاد ایالات متحده آمریکا، هنوز مشوق‌هایی برای رقابتی شدن قیمت این محصولات در بازار ارائه نشده است. به نظر می‌رسد با تشدید اجرای طرح مکانیزم تعدیل میزان کربن تولیدی در اتحادیه اروپا، تولیدکنندگان فولاد در منطقه منا از این تغییرات صورت گرفته منتفع خواهند شد.
به عنوان مثال، راه‌اندازی کوره قوس الکتریکی مبتنی بر فناوری آهن احیا مستقیم متعلق به شرکت اماراتی «Emirates Steel»، حدود ۶۰ درصد کمتر از تولد فولاد به روش کوره‌های بلند کربن تولید می‌کند که با استانداردهای تعیین شده در طرح مکانیزم مذکور اتحادیه اروپا مطابقت دارد.
طبق آمار ارائه شده حدود ۷۰ درصد از فولاد آمریکا به روش کوره‌های قوس الکتریکی تولید می‌شود که نیاز به وضع پریمیوم بر فولاد سبز تولید شده در این کشور را کاهش داده است. با این حال، حجم تقاضا برای فولاد کم‌کربن در آمریکا، به ویژه در بخش‌های خودرو و ساخت‌وساز این کشور در حال رشد بوده که نشان‌دهنده یک تغییر تدریجی و آهسته در بازارهای وابسته به فولاد در آمریکا است.
سرمایه‌گذاری بر روی توسعه فناوری‌های جدید در صنعت فولاد
صنعت فولاد هند بین وضعیت تضاد میان دو مولفه رشد و پایداری قرار گرفته است. در همین راستا، حجم تقاضای داخلی فولاد در هند سالانه ۸ درصد افزایش را تجربه کرده که عمدتا سوخت فرایند تولید در آن از طریق زغال‌سنگ تامین می‌شود.
با این حال، به نظر می‌رسد تشدید مقررات جدید کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مبتنی بر طرح مکانیزم تعدیل میزان کربن تولیدی در اتحادیه اروپا ممکن است حجم صادرات محصولات فولادی تولیدی در هند به مقصد اروپا را تحت تاثیر قرار دهد.
از سوی دیگر، ژاپن سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی را بر روی فناوری‌های تولید فولاد کم‌کربن انجام داده است. به عنوان مثال، شرکت «Nippon Steel» قرار است با هدف دستیابی به اهداف طرح برایند انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۳۰، حدود ۲٫۱ میلیارد دلار در بخش تولید فولاد مبتنی بر هیدروژن سرمایه‌گذاری کند.
راهبرد شرکت‌های تولیدکننده فولادی هم‌زمان با تغییر سیاست‌گذاری‌ها
به نظر می‌رسد فولادسازان و انجمن‌های کارگری وابسته به آن، استراتژی‌های خود را در واکنش به تغییرات صورت گرفته مبتنی بر تدوین مقررات مرتبط با کسبوکارها و اهداف در نظر گرفته شده مبتنی بر جلوگیری از تغییرات اقلیمی بازتعریف کرده تا بتوانند همچنان در بازار رقابتی فولاد و صنایع وابسته به آن باقی بمانند. در همین رابطه، تولیدکنندگان فولاد در حال تغییر استراتژی‌های خود برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با سیاست‌گذاری‌های وضع شده که بر صنایع فولادی تاثیرگذار خواهد بود، هستند.
بر همین اساس و علی‌رغم تعهد شرکت «Nippon Steel» به نوسازی زیرساخت‌های فرسوده خود، پیشنهاد خرید سهام شرکت آمریکایی «U.S Steel» با فشارهای سیاسی سنگینی از سوی دولت جدید آمریکا مواجه شده است. شرکت‌هایی مانند شرکت «Tata Steel» قصد دارند با دریافت یارانه‌های دولتی، به سمت استفاده ۱۰۰ درصدی از کوره‌های قوس الکتریکی در فرایند تولید فولاد حرکت کنند. چنین اقدامی از سوی شرکت «Tata Steel» بر فعالیت واحد تولید فولاد اصلی این شرکت در شهر پورت تالبوت واقع در جنوب ولز تاثیر منفی گذاشته و نگرانی اتحادیه تولیدکنندگان فولاد بریتانیا در مورد تعدید نیروی کار احتمالی در واحدهای تولید فولاد مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ در بریتانیا را افزایش داده است.
صنایع پایین‌دستی فولاد نیز به نوبه خود در حال ایجاد تغییراتی در راهبردهای ارائه شده هستند. به عنوان مثال، تامین‌کنندگان فولاد در بخش خودرو از قراردادهای آتی و بازیابی مدیریت موجودی ذخایر انبارها به منظور در امان ماندن در برابر نوسانات قیمتی در بازار فولاد استفاده می‌کنند. در بخش ساخت‌وساز نیز تمایل شرکت‌ها به استفاده از قراردادهای مبتنی بر ارائه قیمت ثابت به منظور کاهش اثرات منفی نوسانات قیمتی، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است.
تاثیر انجمن‌های کارگری بر تغییر سیاست‌گذاری‌ها در صنعت فولاد
اتحادیه‌های کارگری، نقش مهمی در تاثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی دارند. به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا، اتحادیه کارگران فولاد آمریکا (USW) با پیشنهاد خرید سهام شرکت «U.S Steel» از سوی شرکت «Nippon Steel» به شدت مخالفت کرد و نگرانی خود را در مورد تعدیل نیروی کار احتمالی در صورت امضای این قرارداد ابراز داشت.
در قاره اروپا، انجمن‌های کارگری در حال لابی‌گری برای ادامه روند دریافت یارانه‌های دولتی به منظور حفظ مشاغل مرتبط با روش کوره‌های بلند در فولادسازی هم‌زمان با افزایش درخواست‌ها در جهت استفاده از فناوری‌های کم‌کربن در صنعت مذکور هستند.
چشم‌انداز آتی تولیدکنندگان فولاد هم‌زمان با تغییر سیاست‌گذاری‌ها در این صنعت
تحولات ایجاد شده در صنعت فولاد، منعکس‌کننده منافع اقتصادی و مزایای زیست‌محیطی ایجاد شده در صنعت مذکور است. در همین راستا، وضع تعرفه‌های واردات موجب شده است ظرفیت تولید داخلی فولاد برخی کشورها افزایش پیدا کند اما از سوی دیگر، موجب ایجاد اختلال در زنجیره تامین فولاد در برخی از بازارهای بین‌المللی شده است. اجرای دستورالعمل‌های مرتبط با سیاست‌گذاری مبتنی بر انرژی سبز در صنعت فولاد، تولیدکنندگان این فلز را به سمت استفاده از فناوری‌های مدرن سوق داده اما فضای رقابت در بازار را حداقل در کوتاه‌مدت محدودتر کرده است.
از سوی دیگر، کسبوکارهای مبتنی بر صنعت فولاد نیز به دنبال تنوع‌بخشی به منابع تامین، افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک و همکاری با سیاست‌گذاران در مورد اجرای قوانین و مقررات وضع شده جدید هستند. با توجه به اینکه روند اجرای قوانین و مقررات جدید مبتنی بر وضع تعرفه‌های واردات و دستورالعمل‌های فرایند کربن‌زدایی در حال تشدید شدن است اما تولیدکنندگان فولاد در بخش‌های مختلف جهان مانند منطقه منا و هند می‌توانند روند معاملاتی خود را مشروط بر اینکه مولفه پایداری نقش پر رنگ‌تری در آن داشته باشد، بازتعریف کنند. در چنین چشم‌انداز پیچیده‌ای، انعطاف‌پذیری صنعت فولاد به توانایی فعالان در این صنعت در ایجاد تعادل میان روند تقاضا با اجرای قوانین سبز بستگی خواهد داشت.
منبع: فلزات آنلاین
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: