مس از دیرباز تاکنون در شکل‌دهی به تاریخ، تجارت و تمدن بشر نقشی اساسی ایفا کرده است. اگر در قرن بیستم سرنوشت فلز سرخ با رشد تقاضا برای آن در صنعت برق و ورود لوازم برقی خانگی همچون روشنایی، ماشین لباس‌شویی، یخچال و کولرهای آبی گره خورده بود، در قرن بیست و یکم اهمیت این فلز بیش از هر زمان دیگری به عنوان زیربنای زندگی مدرن بشر افزایش پیدا کرده است.
افزایش تقاضای جهانی برای مس، به ویژه تحت تاثیر تعهد دولت‌ها به گذار به سمت اقتصاد چرخی مبتنی بر برایند انتشار کربن صفر و حرکت از سمت استفاده از سوخت‌های فسیلی به سمت بهره‌برداری از منابع انرژی کم‌کربن شتاب گرفته است. در کنار این روند روبه‌رشد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، سیر روزافزون دیجیتالی شدن بخش صنایع و خدمات، جایگاه مس را در معادلات آینده پررنگ‌تر کرده است.
ناگفته نماند چنین تحول بزرگی، مستلزم سطح بالاتری از گسترش فرایند برق‌رسانی بر پایه انرژی‌های تجدیدپذیر همچون انرژی بادی، خورشیدی، هسته‌ای و برق‌آبی در کنار توسعه خودروهای الکتریکی و صنعت باتری‌ها خواهد بود. علاوه‌براین، تقاضای مضاعفی برای مس در نتیجه اقدامات مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی از جمله استفاده از شبکه‌های هوشمند، فناوری مرتبط با روشنایی همچون لامپ‌های (LED) و پمپ‌های حرارتی شکل خواهد گرفت. در واقع، هرچه سهم انرژی‌های پاک در تولید و انتقال برق بیشتر شود، وابستگی به مس نیز افزایش خواهد یافت.
عامل مهم دیگر در همین رابطه، رشد فزاینده نیاز به زیرساخت‌های دیجیتال است. مراکز داده و فناوری‌های نوینی همچون اینترنت اشیا و سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، از جمله دیگر مصرف‌کنندگان بزرگ مس محسوب می‌شوند. این فناوری‌های پیشرفته نیازمند پردازش حجم عظیمی از داده هستند که به نوبه خود به رایانه‌های بزرگ‌تر و پرتوان‌تر با مصرف برق بالاتر نیاز دارند. به همین دلیل، بخش عمده مصرف مس در این حوزه به کابل‌کشی برق، ایجاد اتصالات و زیرساخت‌های کابل‌کشی شده در مراکز داده و شبکه‌های برق شهری اختصاص خواهد یافت.
کابل‌های مسی سال‌هاست که ستون اصلی شبکه‌های مخابراتی به شمار می‌روند و برای انتقال صدا، داده و تصویر در فواصل مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، نوآوری‌های اخیر همچون فناوری‌های پرسرعت «DSL» برای توسعه اینترنت پرسرعت، نیاز به مصرف بیشتر مس را نمایان کرده است. همچنین، پیشرفت در طراحی کابل‌ها از جمله بهبود در لایه‌های حفاظتی برای مقابله با تداخلات ناشی از امواج رادیویی و میدان‌های الکترومغناطیسی و عایق‌بندی‌های کارآمدتر برای کاهش افت و اختلال سیگنال‌ها، بر اهمیت و استفاده گسترده‌تر از مس تاکید دارد.
در مراکز داده، مس نه تنها برای تامین انرژی بلکه برای انتقال داده نقشی حیاتی ایفا می‌کند. در همین راستا، سیم‌کشی‌های مسی توزیع ایمن و کارآمد برق را تضمین می‌کند؛ تلفات انرژی را به حداقل می‌رساند و قابلیت اطمینان بالایی را در محیط‌های پردازشی متراکم فراهم خواهد کرد. علاوه‌براین، مدارهای مجتمع پیشرفته در سرورها و تجهیزات شبکه به مس متکی هستند و به واسطه آن‌ها، انتقال سریع سیگنال‌ها انجام شده و عملکردی پایدار در حوزه‌های پرچالشی نظیر هوش مصنوعی و رایانش ابری ایجاد خواهد کرد. به عنوان نمونه، به منظور توسعه هر مرکز داده عظیم، به طور میانگین برای هر مگاوات ظرفیت برق به حدود ۰٫۷ تن مس نیاز خواهد بود.
در حوزه اینترنت اشیا (IoT)، کابل‌های مسی نقش پیونددهنده میان حسگرها، دستگاه‌های کنترل‌کننده و نظارتی در اتوماسیون صنعتی، ساختمان‌های هوشمند و فناوری‌های شبکه را ایفا می‌کنند. ویژگی‌هایی مانند هزینه پایین، رسانایی بالا و استحکام مکانیکی، مس را به گزینه‌ای ایده‌آل برای اتصال و تامین انرژی اینترنت اشیا بدل ساخته است. نوآوری‌ها در زمینه عایق‌بندی و حفاظت، دامنه کاربرد مس را برای پروژه‌های نوین اینترنت اشیا گسترش داده است که حتی در شرایط سخت نیز تضمین‌کننده اتصال پایدار خواهد بود.
نقش پررنگ مس در توسعه صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر
فلز مس در قلب توسعه فناوری‌های مرتبط با انرژی‌های پاک قرار دارد و از آن، در توسعه سامانه‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و سیستم‌های ذخیره انرژی باتری استفاده می‌شود. برای سیم‌کشی سیستم‌های فتوولتائیک مدرن به دلیل رسانایی عالی مس، در مقیاس گسترده‌ای از فلز سرخ استفاده می‌شود؛ به طوری که برای تولید برق در یک سیستم انرژی خورشیدی با ظرفیت یک مگاوات، به حدود ۵٫۵ تن مس نیاز خواهد بود. در همین راستا، در یک توربین بادی با ظرفیت انرژی ۶۶۰ کیلوواتی، به طور متوسط حدود ۳۵۰ کیلوگرم مس استفاده شده است.
گفتنی است توربین‌های بادی که دارای قابلیت تبدیل انرژی جنبشی بادی به انرژی مکانیکی و سپس تولید برق هستند، به میزان چشمگیری به استفاده از مس وابسته‌اند؛ به نحوی که برای تولید هر مگاوات برق از این توربین‌ها، به حدود ۲٫۵ تا ۶ تن مس در قالب سیم‌پیچ‌ها و کابل‌های مسی به منظور حفظ کارایی آن نیاز خواهد بود. همچنین، به منظور کابل‌کشی‌های مورد نیاز با هدف اتصال مزارع بادی به شبکه‌های اصلی برق، به‌کارگیری فلز سرخ ضروری خواهد بود. به علاوه، توسعه خودروهای الکتریکی و نوآوری در ساخت باتری‌های مبتنی بر مس، تقاضای فلز سرخ را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
با توجه به رشد تمایل به اجرای فرایند کربن‌زدایی در سطح جهانی، برآوردهای صورت گرفته نشان می‌دهد که کمبود حجم عرضه و تقاضای مس در هند می‌تواند به حدود یک میلیون تن مس در سال برسد؛ این در حالی است که میزان تقاضا برای آن در این کشور، بین ۱٫۵ تا بیش از سه میلیون تن پیش‌بینی شده و از سوی دیگر تولید فلز سرخ داخلی بسیار پایین‌تر از حجم تقاضای آن خواهد بود.
این شکاف در روند عرضه و تقاضای مس، به واردات گسترده آن از سوی هند منجر خواهد شد و در نتیجه، آسیب‌پذیری این کشور در برابر نوسانات جهانی بازار، چه در بحث قیمت و چه در روند عرضه، افزایش خواهد یافت. در حال حاضر، هند نزدیک به ۹۰ درصد نیاز خود به مس را از طریق واردات تامین می‌کند.
وضعیت تولید داخلی مس در هند نیز با تعطیلی واحدهای بزرگ ذوب مس همچون واحد «Sterlite» متعلق به شرکت «Vedanta» در سال ۲۰۱۸ وخیم‌تر شد؛ اتفاقی که موجب از دست رفتن حدود ۳۶ درصد ظرفیت تولید مس تصفیه شده در این کشور شد.
بدون توسعه بخش استخراج و تولید مس داخلی، زیرساخت‌های واحد ذوب و فرآوری، بخش بازیافت و همچنین تنوع‌بخشی به زنجیره تامین بین‌المللی، هند با کسری قابل توجه مس روبه‌رو خواهد شد؛ موضوعی که می‌تواند روند رشد صنعتی و اهداف گذار به انرژی‌های پاک در این کشور را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.
منبع: فلزات آنلاین
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: