روند عرضه و تقاضای مس در جهان با فشار فزاینده‌ای روبه‌رو شده است. حجم تقاضای جهانی مس طی سال‌های اخیر به دلیل نقش حیاتی این فلز در فرایند گذار به انرژی‌های پاک و همچنین در توسعه زیرساخت‌های حوزه فناوری اطلاعات، به ویژه توسعه مراکز داده، رشد چشمگیری را تجربه کرده است. از سوی دیگر در روند توسعه زیرساخت‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، به مقادیر قابل‌توجهی از مس در آینده نیاز خواهد بود.
گسترش اجرای فرایند الکتریکی‌سازی در صنایع تولیدی و حمل‌ونقل، موجب افزایش مصرف مس به منظور تولید موتورهای الکتریکی و ترانسفورماتورها و در نتیجه، رشد تقاضای تولید خودروهای الکتریکی و ارتقای شبکه‌های زیرساخت برق شده است.
هم‌زمان، توسعه سریع مراکز داده بزرگ مبتنی بر هوش مصنوعی و مراکز پردازش ابری داده‌ها موجب شده است نیاز به گسترش زیرساخت‌های توزیع برق، کابل‌کشی و استقرار سیستم‌های خنک‌سازی به شدت افزایش پیدا کند. بر همین اساس، این شرایط باعث ایجاد تقاضایی پایدار و بلندمدت برای مس، چه از طریق استخراج معادن و چه از طریق بازیافت آن شده است.
رشد تقاضای جهانی و پیش‌بینی‌های آینده صنعت مس
براساس گزارش شرکت «GlobalData»، تقاضای جهانی مس طی دو دهه گذشته با نرخ رشد مرکب حدود ۲٫۷ درصدی رشد را تجربه کرده و از ۱۶٫۷ میلیون تن در سال ۲۰۰۴ به حدود ۲۸٫۷ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ رسید.
پیش‌بینی می‌شود این روند تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد ۳٫۸ درصدی ادامه یابد و حجم تقاضای مس بر همین اساس در سال مذکور به ۳۵٫۱ میلیون تن برسد. این رشد تقاضا برای فلز سرخ، عمدتا ناشی از عوامل کلیدی همچون توسعه شهرنشینی، گسترش زیرساخت‌ها، صنعتی‌سازی و گذار جهانی به انرژی‌های پاک بوده است.
در همین حال، ظرفیت تولید جهانی مس از معادن در سال ۲۰۲۵ حدود ۲٫۱ درصد افزایش یافته و از ۲۲٫۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ به ۲۳٫۴ میلیون تن در انتهای سال جاری میلادی خواهد رسید.
تاثیر اختلال‌های اخیر در زنجیره تامین فلز سرخ
مجموعه‌ای از حوادث و رویدادهای اتفاق افتاده در سال جاری میلادی، بار دیگر آسیب‌پذیری زنجیره تامین جهانی مس را آشکار کرده است. از جمله این اتفاقات می‌توان به حادثه‌ای در معدن مس «Grasberg» تحت مدیریت شرکت «Freeport-McMoRan» در اندونزی که در سال ۲۰۲۴ حدود ۴ درصد از تولید جهانی (۸۱۵ هزار تن) فلز سرخ را به خود اختصاص داده بود، اشاره کرد.
در همین رابطه، رانش زمین در روز هشتم سپتامبر ۲۰۲۵ باعث بسته شدن مسیرهای دسترسی، مرگ دو کارگر و توقف کامل عملیات استخراج مس از معدن «Grasberg» شد. انتظار می‌رود تولید مس در این معدن از سال ۲۰۲۷ به وضعیت قبل از وقوع رانش زمین بازگردد.
شرکت «Teck» که در حال ادغام با شرکت «Anglo-American» است نیز طی بیانیه‌ای از کاهش ظرفیت تولید مس خود خبر داد. از سوی دیگر، میزان تولید پیش‌بینی شده مس در تاسیسات مستقر در معدن «Quebrada Blanca» واقع در شیلی برای سال ۲۰۲۵، بین ۱۷۰ تا ۲۳۰ هزار تن تولید اعلام شد؛ در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۳۰ هزار تن گزارش شده بود. از این رو، پیش‌بینی شده است روند کاهش ظرفیت تولید مس در این معدن تا سال ۲۰۲۸ نیز ادامه داشته باشد.
از دیگر اختلالات به وجود آمده در زنجیره جهانی فلز سرخ، می‌توان به وقوع سیلاب در معدن مس «Kamoa-Kakula» متعلق به شرکت «Ivanhoe Mines» در جمهوری دموکراتیک کنگو و نیز ریزش تونل‌ها در معدن «El Teniente» تحت نظارت شرکت «Codelco» در شیلی پس از وقوع زمین‌لرزه اشاره کرد؛ رخدادی که منجر به مرگ ۶ نفر و کاهش ۲۵ درصدی تولید مس در این معدن در ماه آگوست ۲۰۲۵ شد.
با وجود این اختلالات، در برخی کشورها از جمله زامبیا، شیلی، مغولستان، کنگو و پرو، افزایش تولید مس گزارش شده است. در همین راستا، معادنی مانند «Mopani»، «Oyu Tolgoi»، معدن «Las Bambas»، «Tenke Fungurume» و معدن «Kisanfu»، از جمله دارایی‌هایی هستند که عملکرد مثبتی در زمینه رشد ظرفیت تولید مس را به ثبت رسانده‌اند.
هشدار سازمان ملل و چالش‌های پیش‌روی بازار جهانی مس
سازمان ملل متحد در ماه می ۲۰۲۵ طی گزارشی هشدار داد که کمبود دسترسی به مس می‌تواند سرعت روند گذار به تجدیدپذیرها و توسعه فناوری‌ها را کاهش دهد. نهاد کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل برآورد کرده است که برای پاسخ‌گویی به جهش تقاضای مس، به سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیارد دلاری و راه‌اندازی حداقل ۸۰ پروژه معدنی جدید نیاز خواهد بود.
نهاد مذکور اعلام کرده است در صورت عدم تحقق این میزان سرمایه‌گذاری، صنعت مس با پیامدهای بلندمدت قابل‌توجهی مواجه خواهد شد. دلیل اصلی پیش‌بینی وقوع چنین سناریوهایی را می‌توان به ماهیت زمان‌بر اکتشافات معدنی و بهره‌برداری از معادن جدید مس نسبت داد؛ فرایندی که با افت عیار کانسنگ‌ها و طولانی‌تر شدن دوره توسعه معادن، دشوارتر نیز شده است.
پیامدهای احتمالی چنین اتفاقی شامل افزایش نوسانات قیمت، روند صعودی بهای جهانی فلز مس و در نهایت، افزایش هزینه‌های مرتبط با گذار به تجدیدپذیرها و ساخت مراکز داده خواهد بود. این شرایط می‌تواند موجب تاخیر در تولید و به‌کارگیری فناوری‌های مرتبط و وابسته به فلز سرخ نیز شود.
از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها در بازار مس ممکن است اجرای پروژه‌هایی را که پیش‌تر از نظر صرفه اقتصادی در اولویت قرار نداشتند، توجیه‌پذیر سازد. بسیاری از شرکت‌های معدنی هم‌اکنون در حال متنوع‌سازی سبد دارایی‌های خود برای بهره‌مندی از فرصت‌های موجود در بازار مس هستند و انتظار می‌رود این روند گسترش پیدا کند.
چشم‌انداز فلز مس؛ بازاری در آستانه نقطه عطفی حساس
بازار جهانی مس در آستانه نقطه عطفی حساس قرار دارد؛ جایی که در آن، تقاضای ساختاری و پایدار ناشی از اجرای فرایند الکتریکی‌سازی، گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و گسترش مراکز داده با مشکل کاهش حجم عرضه فلز مس ناشی از حوادث معدنی، افت عیار کانسنگ‌ها، کاهش تولید و طولانی شدن زمان اجرای پروژه‌های جدید هم‌زمان شده است.
در همین راستا، اگرچه در برخی از معادن ظرفیت تولید مس روند صعودی را به ثبت رسانده اما به طور کلی حجم عرضه فلز سرخ در بازار جهانی همچنان با چالش‌هایی جدی مواجه است.
بر همین اساس و در صورت نبود سرمایه‌گذاری گسترده و توسعه پروژه‌های جدید مس، آن‌گونه که سازمان ملل پیش‌بینی کرده است، بازار جهانی فلز سرخ با کمبود دسترسی، نوسانات شدید قیمتی و فشار فزاینده بر هزینه‌های تولید خودروهای الکتریکی، اختلال در توسعه شبکه‌های برق و زیرساخت‌های دیجیتال در بلندمدت روبه‌رو خواهد شد.
از این رو، سیاست‌گذاران، مدیران صنعتی و سرمایه‌گذاران باید شرایط لازم برای تسریع صدور مجوزها را فراهم کنند تا سرمایه‌گذاری در فرایند اکتشاف و بازیافت مس افزایش یابد و از ایجاد گلوگاه‌هایی که می‌توانند سرعت اجرای فرایند کربن‌زدایی و پیشرفت فناوری را کاهش دهند، جلوگیری شود.
منبع: فلزات آنلاین
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: