کشور ما در کنار ظرفیت‌های عظیم و بالقوه‌ای که ازنظر منابع معدنی دارد، جزو ۱۵ کشور برتر دنیا در این حوزه است اما در حوزه کارآفرینی و ثروت‌هایی از این منبع خدادادی کم‌بهره مانده و صرفاً درآمد ناچیزی از خام‌فروشی مواد معدنی پس از چند مرحله اکتشاف و استحصال و برخی اقدامات مقدماتی به دست آورده است. گسترش شرکت‌های نوپا (استارت‌آپ‌ها) در سال‌های اخیر، علاوه بر توجـه بـه حـوزه‌هـایی کـه بازگشـت سـریع اقتصادی داشته‌اند و با مدل‌های کسب‌وکار جدید توانسته‌اند خدمات و ارزش‌های جدیدی را با بهره‌وری بالاتر و با قیمت پایین‌تر بـه مشـتریان عرضه کنند، روند رو به رشدی از استارت‌آپ‌هایی دیده می‌شود که با تمرکز بر حل مسائل و چالش‌های کلیـدی زنـدگی امـروزی، عـلاوه بـر ارائـه راه‌حل‌های خلاقانه مبتنی بر مدل‌های کسب‌وکار جدید، به حل این مسائل و چالش‌ها کمک‌های بزرگی کرده‌اند. کشور ما امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد تا با تکیه بر دانش جوانان خود، مانع سخت تحریم اقتصادی را از راه برداشته و در مسیر توسعه گام بردارد. در ادامه گفت‌و‌گوی ما را با دکتر موسی محمدی مدیر فنی، مهندسی و کنترل پروژه شرکت سنگ‌آهن گهر زمین درباره حضور استارت‌آپ‌ها در این شرکت و حمایت‌هایی که از آنان می‌شود را می‌خوانید.
معرفی مختصری از شرکت گهر زمین بفرمایید؟
گهرزمین یک شرکت معدنی و صنعتی است که هم سنگ‌آهن تولید می‌کند و هم صنایع پایین‌دستی سنگ‌آهن را دارد. برنامه تولید شرکت گهر زمین تولید ۱۰ میلیون تن گندله و ۱۰ میلیون تن کنسانتره در سال است و برای این حجم از تولید نیاز به استخراج ۱۵ میلیون تن سنگ‌آهن دارد. این شرکت ازلحاظ ذخیره بزرگ‌ترین ذخیره سنگ‌آهن خاورمیانه است که در یک جا قرار دارد. استخراج ۱۵ میلیون تن سنگ‌آهن برنامه‌ریزی‌شده هم‌اکنون محقق شده و در حال حاضر بالاتر از این میزان استخراج انجام می‌شود. درباره کنسانتره نیز ۴ میلیون تن آن در حال تولید است و یک کارخانه دیگر با ظرفیت ۲ میلیون تن در حال احداث است. جهت رسیدن به اهداف برنامه‌ریزی‌شده، احداث ۲ کارخانه ۲ میلیون تنی دیگر نیز در برنامه داریم.
درباره گندله نیز یک کارخانه ۵ میلیون تنی با پیشرفت ۹۶ درصد داریم که به‌زودی تا پایان سال راه‌اندازی می‌شود. احداث یک کارخانه ۵ میلیون تن دیگر نیز در برنامه‌ها قرار دارد؛ بنابراین ازلحاظ بخش‌ها شرکت ما دارای یک بخش معدن است و سپس مرحله سنگ‌شکن که خردایش سنگ در آن انجام می‌شود و بعدازآن تولید کنسانتره و درنهایت گندله‌سازی انجام می‌شود. ازلحاظ ساختار سازمانی نیز به‌غیراز بازرگانی، اداری، پشتیبانی، مالی، عمرانی و… یک بخش مربوط به معاونت بهره‌برداری است که بهره‌برداری از معدن، سنگ‌شکنی و خطوط کنسانتره را انجام می‌دهد. بخش دیگر معاونت توسعه مهندسی است که خدمات مهندسی و توسعه‌ای را ارائه می‌کند و شامل مدیریت‌های تحقیق و توسعه، فنی، مهندسی و کنترل پروژه، بومی‌سازی، پروژه کنسانتره و پروژه گندله‌سازی است.
درباره حضور استارت‌آپ‌ها در شرکت گهر زمین بفرمایید و اینکه چگونه می‌توانند با شما ارتباط گرفته و طرح‌های خود را برای شما ارسال کنند؟
در حال حاضر روند توسعه کسب‌وکارهای استارت‌آپی به نحوی است که استارت‌آپ‌ها جانی دوباره به صنایع مختلف بخشیدند و حـل مشکلات صنایع مختلف را بر عهده گرفتند. شرکت‌های نوپا در صنایع مختلف مشکلات را شناسایی و با ارائه راهکارهای نوآورانه سـعی در حل مشکلات دارند. صنایع بالغ مانند معدن از ظهور استارت‌آپ‌ها و شکل‌گیری مفاهیم آن در صنعت خود، دور نبوده و با گـذر زمـان شرکت‌های نوپا در حال ایفای نقشی پررنگ در این صنایع هستند. در شرکت ما نیز معمولاً افراد، شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌ها به واحد معاونت توسعه مهندسی شرکت مراجعه و مطالب و پیشنهاد‌های خود را ارائه می‌کنند، گاهی نیز ما یک موضوع خاص را خودمان به دانشگاه‌ها و مراکزی که پتانسیل لازم را دارند ارجاع داده و مذاکره و مکاتبه مربوط را انجام می‌دهیم. همچنین به‌زودی در بخش تحقیق و توسعه وبسایت شرکت، نیازهای پژوهشی را منعکس کنیم.
فرآیند تائید طرح استارت‌آپ‌ها چقدر طول می‌کشد؟
حوزه کاری استارت‌آپ‌ها معمولاً مشخص است و گاهی اوقات ایده‌ها آماده است و فقط موضوع پیاده‌سازی و اجرای طرح مطرح است به‌عنوان نمونه ما در کارخانه یک موضوعی داشتیم که متال دیتکتورها سنگ‌آهن را به دلیل عیار بالا با فلزات اشتباه گرفته و توقفاتی را در عملیات به وجود می‌آورد. اگر حساسیت تشخیص‌دهنده فلزات را کم کنیم تا آن خطاها اتفاق نیفتند، ممکن است باعث شود که یک تکه فلز وارد آسیاب شده و خسارت ایجاد کند. در این خصوص یک شرکت دانش‌بنیان برای حل این مشکل به ما مراجعه، رزومه خود را ارائه و آمادگی خود را برای فعالیت در این حوزه اعلام کرد؛ با واحد فنی مهندسی تعریف مسئله صورت گرفت و پروپوزال اولیه آن‌ها مورد تائید قرار گرفت و این شرکت دانش‌بنیان نمونه‌ای از سنگ‌آهن را به شرکت خود برده و در مقیاس آزمایشگاهی آزمایش‌های لازم را انجام دادند و به نتیجه رسیدند، طرح آن‌ها در مقیاس آزمایشگاهی جواب داد در قدم بعدی آن‌ها طرح خود را در مقیاس صنعت پیاده کردند و یک سری ایرادات به وجود آمد و قرار بر این شد که آن‌ها را اصلاح کنند. این یک نمونه از تعاملات و ارتباطات ما با شرکت‌های دانش‌بنیان بود.
یک سری از استارت‌آپ‌ها هستند که ایده دارند اما امکانات لازم را برای بررسی اینکه آیا طرحشان قابل اجرا است یا خیر ندارند، شما تا چه بخشی از این فرآیند در کنار استارت‌آپ‌ها هستید؟
معمولاً رزومه و سابقه شرکت‌هایی که طرح و ایده‌ای دارند را بررسی می‌کنیم و اگر معتبر بود مراحل بعدی را طی می‌کنیم. وقتی این‌گونه شرکت‌ها طرح و ایده‌ای را برای ما می‌آورند باید بررسی کنیم که آیا آن ایده برای ما نیاز هست یا خیر، مشکلی را از ما حل می‌کند یا خیر؟ ما طرح‌ها را برای داوری ارجاع می‌دهیم. این داوری یا در مجموعه خودمان از طریق متخصصان داخلی انجام می‌شود یا به خارج از شرکت می‌فرستیم مانند اساتید دانشگاه‌ها و یا شرکت‌های مشابه که در آن‌ها صاحب‌نظران و متخصصان وجود دارند. بعد از داوری طرح، به شورای تحقیق و توسعه ارائه می‌شود در صورت تصویب قرارداد منعقد و طرح به مرحله اجرا می‌رود.
ممکن است همه استارت‌آپ‌ها شرکت ثبت‌شده نداشته باشند تا بتوانند برای شما رزومه و سابقه قوی ارائه دهند، مثلاً گاهی گروهی از دانشجویان استارت‌آپی را راه‌اندازی می‌کنند اما امکانات لازم را برای اجرا ندارند. از آن‌ها حمایت می‌کنید؟
استارت‌آپ یک سازمان موقت است که باهدف یافتن یک مدل کسب‌وکار تکرارپذیر و مقیاس‌پذیر به وجود آمده است. منظور از سازمان، هر نوع مجموعه‌ای از افراد (یا حتی یک نفر)، ابزارها و روابط آن‌هاست، چه به‌صورت شرکت ثبت‌شده باشد یا نه. چه دفتر کار داشته باشد و چه در زیرزمین خانه قرار داشته باشد. رویدادهای استارت‌آپی به‌منظور معرفی ایده‌های نوآورانه در حوزه‌های مختلف ازجمله بخش معدن برگزار می‌شوند و در این رویدادها، افراد و شرکت‌های نوپا می‌توانند ایده‌های خود را در قالب طرح چالش‌های پیش رو و ارائه طرح‌های نوآورانه برای حل آن‌ها به نمایش بگذارند.
پیشنهاد گروه‌های استارت‌آپی متشکل از دانشجویان، اگر از طریق دانشگاه و زیر نظر یک استاد متخصص طرح خود را ارائه دهند، قابل‌قبول‌تر است. بااین‌وجود به‌طور مستقل می‌توانند طرح خود را ارائه تا در صورت نتیجه مثبت بررسی و داوری منجر به عقد قرارداد شود. مطمئناً طرح‌هایی که نظر داوری را نتوانند جلب کنند از ادامه کار معذور خواهیم بود. به‌طور مثال در معدن شورابه ای وجود دارد است که شوری آن چندین برابر آب دریاست، بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان و اساتید دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌های درجه یک کشور طرح خود را ارائه کرده‌اند اما ازلحاظ فنی مقبول واقع نشده است، بابت این کار ما حدود ۶۰ پیشنهاد داشتیم اما نمی‌توانیم همه آن‌ها را قبول کرده و برایشان هزینه کنیم. در میان طرح‌های رسیده یک طرح که توسط یک شرکت دانش‌بنیان ارائه‌شده است موردقبول واقع‌شده و بایستی جهت عملیاتی شدن آن گام برداشت.
شرکت گهر زمین به‌هرحال دارای یک سری نیازهایی هست که ممکن است دانشجویان و متخصصانی باشند که برای آن‌ها راهکار داشته باشند، چگونه به آن‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنید و از آن‌ها کمک می‌گیرید؟
به‌زودی نیازهایمان را در بخشی در وب‌سایتمان اعلام می‌کنیم.
چند نمونه از اولویت‌های شرکت را که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند برای آن‌ها راهکار ارائه دهند بفرمایید؟
نیازهای بسیاری در شرکت وجود دارد و موضوعات بسیاری مطرح است به‌طور مثال در معدن ماشین‌آلات زیادی وجود دارد و اکثراً ماشین‌آلات عظیم‌الجثه‌ای هستند که در ایران تولید نمی‌شوند و به‌واسطه تحریم‌ها بسیاری از قطعات ماشین‌آلات در کشور وجود ندارد از یک سرمته حفاری گرفته که دانش خاصی دارد تا کامیون‌های بزرگ معدنی که قطعات آن‌ها در کشور یافت نمی‌شود و هزینه‌های بالایی دارد. پیمانکارهای ما می‌توانند این نیازها را لیست کرده و در اطلاع عموم بگذارند. گاهی اوقات تأمین این نیازها و برخی از قطعات از دست دانشجویان خارج است و نیاز به یک سری شرکت‌هایی که دارای پتانسیل بالا هستند دارد. گهر زمین در این موارد اگر شرکتی پتانسیل‌های لازم را داشته باشد از آن حمایت می‌کند.
یک نمونه دیگر که در شرکت گهر زمین با کمک استارت‌آپ‌ها انجام‌شده است موضوع سیستم دیسپاچینگ یا توزیع کامیون‌ها در نقاط بارگیری و تخلیه برای پایش عملکرد شاول ها و تراک های معدنی است. در این خصوص نرم‌افزاری توسط یک شرکت ایرانی تولید شد و کار اولیه خودشان را با شرکت چادرملو آغاز و به نتیجه مطلوبی رسیدند و کار دوم خود را با پیمانکار حمل‌ونقل مواد معدنی در شرکت گهر زمین اجرا کردند. این یعنی یک فضای استارت‌آپ که توسط تعدادی جوان بااستعداد انجام شده است و برای اولین بار در ایران این نرم‌افزار را برای کامیون‌ها طراحی و اجرا کردند. به‌طور حتم در معادن دیگر نیز استقبال خواهد شد.
شما از وقتی وارد عمل می‌شوید که بیش از ۹۰ درصد احتمال اجرایی شدن طرح‌ها وجود داشته باشد؟
بستگی به طرح و میزان نیازمندی دارد. وقتی طرح توسط یک استارت‌آپ ارائه می‌شود یعنی آن را بررسی نموده و احتمال موفقیت بالای ۶۰ و ۷۰ درصد می‌دهد. اگر بررسی‌ها در خصوص یک نیازمندی نشان دهد با احتمال بالای ۶۰ درصد احتمال موفقیت است حمایت می‌شود.
البته در برخی موارد مربوط به تحقیق و پژوهش به نتیجه‌گیری در بلندمدت فکر می‌کنیم نه به‌احتمال موفقیت در کوتاه‌مدت. به‌طور مثال دیواره‌های معدن را می‌توان با یک سیستم راداری پایش و کنترل کرد که آیا احتمال ریزش دارد یا خیر؟ چند شرکت مطرح در دنیا وجود دارند اما در ایران چنین امکانی وجود ندارد. به‌طور مثال یکی از شرکت‌ها نمونه‌ای از شرکت خارجی وارد کشور کرد که مدت ۳ ماه در یک معدن به‌صورت آزمایشی کار کرد و یک گروه ایرانی استارت‌آپی نیز کنار آن بودند ازلحاظ سخت‌افزاری مشکلی نداریم اما بحث نرم‌افزاری آن هنوز به نتیجه نرسیده است.
اگر استارت‌آپی بخواهد طرحی را برای اجرا به شرکت شما بیاورد به کدام قسمت باید مراجعه کند؟
به معاونت توسعه مهندسی مراجعه می‌کنند و معاون توسعه و مهندسی با توجه به نوع طرح به واحدهای دیگر مانند تحقیق و توسعه یا به واحد فنی مهندسی و یا دفتر بومی‌سازی ارجاع می‌دهند.
تنظیم: زهره سیفی
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: