در سال های اخیر همواره محدودیتهای ناشی از تحریم، تورم و فاصله میان عرضه و تقاضا دغدغه هر روزه فولادسازان کشور بوده است. در چنین شرایطی این روزها بعضی از فولادسازان برای فروش محصولاتشان در بازارهای جهانی به ارزان فروشی روی آورده اند که این موضوع بدون شک آسیب های زیادی به صنعت فولاد وارد می سازد.
به گزارش معدن مدیا به نقل از آرتان پرس، در آماری که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص مصرف ظاهری فولاد کشور در دوره ۹ ماهه نخست امسال منتشر کرد مصرف ظاهری فولاد میانی (بیلت و بلوم و اسلب) کاهش ۱۴ درصدی داشته و به ۱۵ میلیون و ۹۰۸ هزار تن رسیده است. در این بین مصرف ظاهری مقاطع تخت فولادی ۷ درصد و مصرف ظاهری مقاطع طویل فولادی هم ۱۱ درصد کمتر شده است.
همچنین مصرف ظاهری ورق گرم کاهش ۸ درصدی، مصرف ظاهری ورق سرد کاهش ۶ درصدی و مصرف ظاهری ورق پوششدار افت ۶ درصدی را تجربه کرده است.
شایان ذکر است میزان مصرف ظاهری مقاطع تخت در دوره ۹ ماهه نخست امسال، ۶ میلیون و ۲۵۶ هزار تن بوده که ۵ میلیون و ۹۳۲ هزار تن سهم ورق گرم، ۲ میلیون و ۵۷ هزار تن سهم ورق سرد و یک میلیون و ۴۸ هزار تن سهم ورق پوششدار بوده است.
در همین حال باید خاطرنشان کرد در ۹ ماهه نخست امسال، مصرف ظاهری تیرآهن با کاهش ۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۸۱۴ هزار تن رسیده است.
مصرف ظاهری میلگرد هم با ۱۳ درصد کاهش به ۵ میلیون و ۱۶۴ هزار تن رسیده است. مصرف ظاهری نبشی، ناودانی و سایر مقاطع طویل فولادی با کاهش ۲ درصدی همراه بوده است.
صادرات محصولات فولادی
این آمار و ارقام حکایت از رکودی دارد که بر صنایع مصرفکننده فولاد در کشور سایه افکنده؛ و فولادسازانی که ناچار هستند برای حفظ تولید خود، بخش بیشتری از محصولات تولیدی را روانه بازارهای جهانی کنند.
امسال نیز همچون سال های گذشته شاهد افزایش صادرات و فروش محصولات فولادی به بازارهای بینالمللی بودیم که براساس آمار منتشر شده از سوی انجمن فولاد، در دوره ۹ ماهه نخست امسال، صادرات فولاد میانی کشور، ۵ میلیون و ۱۹۰ هزار تن بوده که رشد ۱۶ درصدی را نسبت به دوره مشابه سال قبل نشان میدهد.
کل صادرات محصولات فولادی کشور در ۹ ماهه نخست ۱۴۰۰ برابر ۲ میلیون و ۴۸۰ هزار تن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل، رشد ۲۵ درصدی را نشان میدهد. از میان محصولات فولادی، سهم صادرات مقاطع طویل فولادی، ۲ میلیون و ۲۶ هزار تن بوده و صادرات این مقاطع، در ۹ ماهه نخست امسال، ۳۴ درصد افزایش یافته است.
صادرات میلگرد که بیشترین سهم را از میان صادرات کل محصولات فولادی دارد، در ۹ ماهه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته، ۴۴ درصد افزایش یافته و به یک میلیون و ۷۷۰ هزار تن رسیده است.
صادرات مقاطع تخت فولادی نیز با کاهش ۴ درصدی در ۹ ماهه نخست امسال به ۴۵۴ هزار تن رسیده است.
رقابت منفی در بازار جهانی
یکی از فعالین صنعت فولاد درباره کاهش میزان مصرف ظاهری فولاد از ابتدای امسال و تاثیر آن بر عملکرد فولادسازان اظهار داشت:
کاهش مصرف ظاهری فولاد حکایت از سایه افکندن رکود در بازار داخلی فولاد و محصولات فولادی دارد، در چنین شرایطی از میزان تقاضا و خرید این محصولات کاسته میشود. در همین حال باید خاطرنشان کرد عملکرد تولیدکنندگان در بخش فولاد با موضوع مصرف این محصول و تقاضای آن در بازار داخلی ارتباط مستقیمی دارد.
این فعال صنعت فولاد افزود:
کاهش تقاضا برای فولاد در بازار داخلی از یکسو زمینه کاهش فعالیت واحدهای فولادی و تولید محصولات نهایی را فراهم کرده و از سوی دیگر، با عرضه مازاد بر تقاضا، این محصولات در بازار داخلی با بهای پایینی به فروش میرسد؛ همین موضوعات نیز بر عملکرد تولیدکنندگان این صنعت تاثیر منفی به همراه دارد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر رابطه رشد صادرات فولاد طی ۹ ماه نخست امسال و همزمان با افت مصرف ظاهری این محصول در بازار داخلی گفت:
صادرات از جایگاه و اهمیت ویژهای برای توسعه تولید برخوردار است. با این وجود در شرایط کنونی و با توجه به کمبود قابلتوجه تقاضا برای فولاد در بازار داخلی، شاهد رقابتی منفی برای صادرات فولاد و محصولات فولادی ایران به بازارهای جهانی هستیم. این موضوع، وجهه بازار فولاد ایران را در سطح جهانی تحتتاثیر قرار میدهد. حتی در مواردی فولادسازان داخلی متهم به دامپینگ و ارزان فروشی محصولات خود میشوند.
این موضوع حتی میتواند زمینه وضع عوارض روی صادرات فولاد ایران را به سایر کشورها فراهم کند. البته همزمان با تغییر در روند یاد شده شاهد افت تولید فولاد نیز بودهایم. بخشی از این افت تولید در ماههای گرم سال و به دنبال محدودیت ایجاد شده در تامین برق صنایع فولادی حاصل شد. در ادامه این افت تولید زمینه افزایش نرخ فولاد را در بازار داخلی فراهم کرد. هرچند این رشد قیمتی آنچنان قابل ملاحظه نبود و بلافاصله پس از رفع محدودیتها شاهد بازگشت نرخ این فلز استراتژیک به سطوح قبلی قیمتی بودهایم.
وی همچنین درباره محدودیت تامین گاز صنایع و هشدارهایی که نسبت به محدودیت در تامین برق به دلیل سرد شدن هوا داده شده، گفت:
هنوز محدودیتی در این زمینه برای صنایع فولادی اعمال نشده، با این وجود، هشدارهایی درباره مصرف و احتمال قطع انرژی فولادسازان داده شده است. البته باید تاکید کرد بسیاری از فولادسازان تحت تاثیر شرایط یاد شده و رکودی که بر بازار داخلی سایه افکنده، از میزان تولید خود کاستهاند. در نتیجه همین موضوع خود به کمک محدودیت در تامین برق و گاز صنایع آمده است.
این فعال صنعت فولاد درباره تاثیر این افت تولید بر سودآوری شرکتها گفت:
افت تولید به منزله کاهش یافتن سودآوری تولید است، با این وجود باید خاطرنشان کرد تا زمانی که بهای فروش یک محصول از هزینه تولید آن بالاتر است، همچنان آن مجموعه سودآور است؛ هرچند از میزان سودآوری آن کاسته میشود. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان تمام تلاش خود را به کار میبندند که حتی با وجود افت سودآوری، نیروی انسانی خود را به عنوان سرمایهای تجدید ناپذیر حفظ کنند. به ویژه آنکه جبران کردن نیروی از دست رفته، بسیار دشوار خواهد بود.
البته کاهش تقاضا و رکود در بازار فولاد و مصرف این فلز استراتژیک، پدیده تازهای نیست، در واقع در طول سالهای گذشته شاهد کاهش قابل توجه تقاضا برای فولاد بودهایم و همزمان تولیدکنندگان از میزان تولید خود کاستهاند.
این فعال صنعت فولاد در خاتمه تاکید کرد:
یکی از مهمترین چالشهایی که در موقعیت کنونی روند فعالیت فولادسازان را تحتتاثیر منفی قرار داده، تسهیل شرایط صادرات و اصلاح و بازنگری در قیمتهای پایه گمرکی است. در حالحاضر میان قیمتهای صادراتی و قیمتهایی که در سامانه گمرک ثبت میشود، تفاوت قابل توجه و حتی بیش از ۱۰۰ دلاری وجود دارد.
در واقع گمرک معیار اعلام قیمتها در سامانه گمرک را بهای فولاد در متال بولتن در نظر میگیرد؛ در حالی که در موارد متعددی فولاد ایران با بهای کمتری در بازار جهانی به فروش میرسد.
حال با توجه به آنکه تولیدکنندهها باید ارز حاصل از صادرات خود را بازگردانند و با توجه به این اختلاف قیمتی قابل توجه متضرر میشوند، تا جایی که در مواردی قید صادرات را میزنند.
برای اصلاح روند یاد شده انتظار میرود نرخ صادرات فولاد از سوی شرکتهای بزرگ فولادی کشور به عنوان مرجع گمرک قرار گیرد. بدون تردید اصلاح مورد یاد شده ضروری به نظر میرسد در غیر این صورت، فشار مضاعفی به اقتصاد کشور وارد میکند.
سخن پایانی
از مجموع صحبت های مطرح شده میتوان اینطور برداشت کرد که کمبود نقدینگی و بیتوجهی دولتها به اجرای پروژههای عمرانی و رکودی که بر عملکرد صنایع مختلف سایه افکنده، به چالشی جدی و اساسی در مسیر صنایع مادر همچون فولادسازان بدل شده است. در چنین شرایطی صنایع نیز ناچارند از میزان تولید خود بکاهند، بنابراین از میزان تولید و بهرهوری آنها کاسته خواهد شد. در نتیجه بازنگری در شرایط پیش رو ضروری به نظر میرسد.