با افزایش جمعیت جهان و پیشرفت فناوری‌ها، تقاضا برای مواد اولیه معدنی به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. از مواد معدنی مورد نیاز در صنایع الکترونیکی گرفته تا فلزات کاربردی در انرژی‌های تجدیدپذیر، بخش معدن نقشی حیاتی در زندگی مدرن ایفا می‌کند. با این حال، روش‌های سنتی فعلی در استخراج از معادن همواره با آسیب‌های قابل توجهی به محیط زیست و جوامع بومی همراه بوده است.
امروزه تمرکز بر تولید پایدار در معادن معطوف شده است که با هدف کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی و در عین حال تامین نیازهای جهانی به مواد معدنی، در حال شکل‌گیری و توسعه است. در واقع مفهوم تولید پایدار در معادن بر کاهش تاثیرات مخرب فعالیت‌های معدنی تاکید دارد. این رویکرد شامل استفاده از فناوری‌های پاک‌تر، کاهش تولید باطله‌های معدنی و احیای زمین‌های استخراج شده می‌شود.
بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه در حال اتخاذ روش‌هایی هستند که علاوه بر حفاظت از محیط زیست، رفاه اجتماعی و اقتصادی کارگران و جوامع بومی ساکن نزدیک این معادن را نیز تضمین می‌کند. این تغییر راهبردی زمانی اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد که جهان به سمت استفاده از فناوری‌های سازگار با محیط زیست، مانند خودروهای الکتریکی و انرژی خورشیدی حرکت می‌کند و در واقع مواد معدنی استخراج شده نقش اساسی در این فناوری‌ها خواهد داشت.
نقش فناوری‌های نوین در توسعه بخش معدن
مولفه نوآوری، یک عامل کلیدی در شکل‌دهی آینده بخش معدن محسوب می‌شود. در همین رابطه، توسعه فناوری‌های جدید ایمنی، کارایی و پایداری عملیات معدنی را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد. به عنوان مثال، توسعه فرایند خودکارسازی و استفاده از ربات‌ها در بخش معدن در حال ایجاد تحولی بزرگ در بخش عملیات استخراج از ذخایر معدنی است. به نظر می‌رسد خودروها، ابزارهای حفاری و خودروهای خودران مخصوص حمل بار به تدریج جای خود را در معادن بزرگ باز می‌کنند و نیاز به نیروی انسانی در محیط‌های پرخطر نیز به واسطه آن کاهش خواهد یافت. این ماشین‌آلات خودران به طور مستمر فعالیت می‌کنند و بهره‌وری و ایمنی عملیات استخراج مواد معدنی را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهند.
علاوه بر فرایند خودکارسازی، تحلیل داده‌های معدنی با کمک هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، بخش معدن را متحول کرده است. شرکت‌های معدنی اکنون قادرند حجم عظیمی از داده‌ها را تحلیل کنند تا بهترین نقاط استخراج را پیش‌بینی، میزان باطله‌های معدنی را کاهش و بهره‌وری را ارتقا دهند. این ابزارها کمک می‌کنند تا با انتخاب مناطق دارای بازدهی بالا، استخراج غیرضروری مواد معدنی کم‌عیار و پرهزینه و همچنین آسیب‌های زیست‌محیطی به حداقل میزان ممکن برسند.
یکی دیگر از فناوری‌های نوظهور در بخش معدن، استفاده از پهپادها و فناوری‌های سنجش از راه دور است. این ابزارها با ارائه اطلاعات لحظه‌ای از وضعیت معادن، ایمنی را افزایش می‌دهند و امکان پایش مستمر شرایط در حین عملیات استخراج را فراهم می‌آورند. در همین رابطه، پهپادها می‌توانند به سرعت مناطق وسیع را بررسی و خطرات احتمالی مانند رانش زمین یا خرابی تجهیزات را شناسایی کنند. این موضوع موجب افزایش ایمنی و بهبود کارایی عملیات معدنی می‌شود؛ چراکه مشکلات پیش از آنکه به مرحله حاد برسند، شناسایی و رفع خواهند شد.
نقش بازیافت در آینده بخش معدن
با افزایش نیاز جهانی به مواد اولیه معدنی، بازیافت این مواد حیاتی به موضوعی کلیدی در تامین منابع پایدار در مقیاس جهانی تبدیل شده است. در حال حاضر استخراج مواد معدنی محدود به ذخایر زیرزمینی بوده که می‌تواند منجر به آسیب‌های بلندمدت زیست‌محیطی شود. در حقیقت، توسعه بخش بازیافت با کاهش نیاز به استخراج مواد معدنی از ذخایر زیرزمینی، بخش معدن را به سمت تولید پایدارتر سوق خواهد داد. به عبارت دیگر، فرآوری مجدد مواد معدنی موجود در محصولات قدیمی مانند تجهیزات الکترونیکی و خودروها، امکان بازیافت و استفاده مجدد از فلزات ارزشمندی همچون طلا، نقره و مس و سایر مواد معدنی را فراهم می‌سازد.
یکی از ویژگی‌های برجسته بخش بازیافت اینکه توسعه این بخش نه تنها منابع معدنی زیرزمینی را حفظ می‌کند بلکه مصرف انرژی را نیز به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. به بیان ساده‌تر، استخراج فلزات از مواد بازیافتی، انرژی کمتری نسبت به استخراج مواد معدنی از معادن نیاز دارد. به عنوان مثال، بازیافت آلومینیوم از قراضه بازیافتی ۹۵ درصد انرژی کمتری در مقایسه با تولید همین فلز از مواد اولیه استخراج شده از معادن مصرف می‌کند. از این رو، به نظر می‌رسد توسعه بخش بازیافت نقش مهمی در کاهش انتشار کربن و حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی در جهان ایفا خواهد کرد.
علاوه‌براین، توسعه بخش بازیافت موجب کاهش حجم پسماند قراضه‌ها می‌شود. با افزایش نگرانی‌ها درباره افزایش پسماندهای الکترونیکی، توانایی بازیابی فلزات ارزشمند از دستگاه‌های مستهلک شده اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در حال حاضر شرکت‌ها در حال سرمایه‌گذاری بر روی فناوری‌هایی هستند که بتوانند این مواد را به شکلی موثرتر از قراضه‌های الکترونیکی استخراج کنند. باتری‌ها و فناوری‌های مبتنی انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله گزینههایی به شمار می‌آیند که از محصولات مستهلک شده بازیافت می‌شوند. با بهبود روش‌های بازیافت، بخش معدن می‌تواند وابستگی خود به استخراج به روش‌های سنتی را کاهش دهد و چرخه مصرف منابع معدنی را به شکلی پایدارتر مدیریت کند.
رویکردهای اخلاقی در بخش معدن
عملیات معدنی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، اغلب با چالش‌های اخلاقی جدی همراه بوده است. کارگران معادن در بسیاری از موارد با شرایط نامناسب کاری، دستمزدهای پایین و حتی خلاف حقوق انسانی مواجه هستند. همچنین، معیشت جوامع بومی ساکن نزدیک معادن ممکن است در نتیجه جابه‌جایی‌های اجباری و از دست دادن زمین‌های جوامع بومی آسیب ببیند؛ البته با افزایش تقاضا برای مواد معدنی، فشار بر شرکت‌های معدنی برای اتخاذ رویه‌های اخلاق مدارانه‌تر و مسئولانه‌تر روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
ناگفته نماند که توسعه معادن باید بر استفاده از روش‌های اخلاق‌مدارانه‌تر مبتنی بر رعایت عدالت در محیط کار، حفاظت از محیط زیست و مشارکت فعال جوامع محلی انجام شود. امروزه بسیاری از شرکت‌ها با همکاری دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی تلاش می‌کنند تا حقوق مالی و انسانی کارگران را تضمین و جوامع بومی را در منافعی که از توسعه معادن حاصل می‌شود، شریک کنند. این اقدامات شامل برگزاری دوره‌های آموزشی، توسعه زیرساخت‌های بومی و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار خواهد بود.
شفافیت نیز از اصول بنیادین توسعه معادن با استفاده از روش‌های اخلاق‌مدارانه‌تر محسوب می‌شود. شاخص‌هایی مانند «شاخص توسعه مسئولانه منابع معدنی» و گواهی‌نامه «Fairmined» به مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا شرکت‌هایی را شناسایی کنند که استانداردهای بالایی را برای اجرای دستورالعمل‌های مبتنی بر شاخص محیطی اجتماعی و حکومتی رعایت می‌کنند. با پذیرش این استانداردها، شرکت‌های معدنی قادر خواهند بود میزان کربن تولیدی خود را کاهش دهند و به ارتقای کیفیت زندگی جوامع بومی ساکن نزدیک پروژه‌های معدنی کمک کنند.
آینده توسعه معادن سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر
افزایش تمایل جهانی به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، بخش معدن را دستخوش تغییراتی بنیادین کرده است. پیش‌بینی‌های ارائه شده نشان می‌دهد با گذار جهانی از سوخت‌های فسیلی به سوی انرژی‌های پاک‌تر، تقاضا برای فلزات خاص افزایش خواهد یافت. در همین رابطه، دسترسی به فلزاتی همچون لیتیوم، کبالت و نیکل که در تولید باتری خودروهای الکتریکی و سیستم‌های ذخیره انرژی باتری مورد استفاده قرار می‌گیرند، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این موضوع فرصتی ارزشمند برای بخش معدن فراهم می‌آورد تا در گذار جهانی به انرژی‌های پاک نقشی برجسته‌تر ایفا کند.
در حال حاضر تمرکز در توسعه معادن سبز بر کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی استخراج مواد معدنی مورد نیاز برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر معطوف شده است. این رویکرد شامل استفاده از انرژی‌های پاک برای تامین انرژی عملیات معدنی، به‌کارگیری فناوری‌های استخراج پاک‌تر و کاهش مصرف آب و انرژی می‌شود.
در همین راستا، برخی شرکت‌ها اکنون از انرژی خورشیدی و بادی برای تامین برق معادن خود بهره می‌گیرند که این امر وابستگی به سوخت‌های فسیلی مانند گازوئیل را کاهش داده و به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند. در مجموع با افزایش نیاز به مواد اولیه حیاتی، شرکت‌های معدنی ناگزیر به تطبیق شرایط خود با چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو هستند.
در پایان می‌توان بیان کرد که روند تحول در بخش جهانی معدن از هم‌اکنون آغاز شده است و طی دهه‌های پیش‌رو شاهد تحولاتی خواهیم بود که این بخش را برای پاسخ‌گویی به نیازهای جهانی در دنیای سبزتر و پاک‌تر آماده خواهد ساخت.
منبع: فلزات آنلاین
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: