استارت آپ واژهای است که در سالهای اخیر آن را زیاد شنیدیم. کسبوکارهای زیادی با این تابلو فعالیت خود را شروع کرده که برخی از آنها هم به موفقیتهای چشمگیری دست پیدا کردند. فناوری اطلاعات بخش جدا نشدنی اغلب این استارت آپها بوده و هست. ایرناپلاس در این رابطه با مهدی محمدی، دبیر ستاد توسعه فناوریهای حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفتوگو کرده است.
ابتدا درباره اقدامات ستاد اقتصاد دیجیتال توضیح دهید و اینکه در حوزه کسبوکارهای دیجیتال چه کارهایی انجام دادهاید؟
یکی از وظایف مهم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، متمرکز شدن روی حوزههایی است که یا جزو فناوریهای آیندهاند و اقتصاد آینده را شکل میدهند یا مسائل کلیدی هستند که از طریق فناوری و علم میتوانیم راهکارهایی برای آنها ارائه کنیم. عملاً چند ستاد در معاونت علمی طراحی و راهاندازی شده که برخی از آنها فناوریمحور و برخی دیگر مسئلهمحورند. در واقع، جنس ستادها پاسخ به یک مسئله استراتژیک در سطح ملی یا یک موضوع فناوریمحور مربوط به آینده مانند نانوتکنولوژی و بایوتکنولوژی است. بر پایه همین ایده، از حدود هفت سال پیش، مجموعهای از ستادها در معاونت شکل گرفت. ستاد مورد بحث نیز ابتدا در حوزه الکترونیک و بعدها با تغییراتی در حوزه ICT فعالیت میکرد و سپس با عنوان اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی بازتعریفی در مأموریت این ستاد انجام شد. ما حوزهای از اکوسیستم را هدف قرار دادهایم که کمتر در اقتصاد کشور به آن پرداخته شده و میدانیم این موارد مسئله آینده خوانهد بود.
ستادها مقرراتگذاری هم میکنند یا صرفاً فعالیت اجرایی دارند؟
به نوع و بلوغ ستاد بستگی دارد. برخی ستادها مقررات و قواعد حوزه خود را نیز ایجاد میکنند. برخی ستادها نیز صرفاً نقش حمایتی یا اجرای پروژههای کلان ملی را دارند. ما در ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی هر دو نقش را برای خود قائل شدهایم. در برخی حوزههای نوظهور که هنوز مسئله مقرراتگذاری آنها از سوی نهاد خاصی مورد توجه قرار نگرفته، وارد شدهایم، مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین. موضوعاتی از این دست، فناوریهایی هستند که بهشدت دارند رشد میکنند و در عین حال با موضوعات مقرراتی، امنیت فضای سایبر، امنیت دیتای مردم، رقابت در فضای کسبوکار و… روبهرو هستند. با این حال، عمده فعالیتهای ستادها متمرکز بر ایجاد فضای حمایتی و ایجاد فضای مناسب برای کسبوکارهای نوپا اعم از استارتاپ و شرکت دانشبنیان است.
دانشآموزان و دانشجویان، مخاطبان اصلی ستاد اقتصاد دیجیتال
اهم فعالیت ستادی که شما مسئولیت آن را بر عهده دارید، چه بوده است؟
برنامه مشخصی در معاونت علمی داریم که در چارچوب آن باید به مجموعهای از عناصر اکوسیستم حوزه خود بپردازیم. این مجموعه عناصر از مرحله توانمندسازی و ایدهپردازی تا مرحله رشد شرکتها و بازارها را در برمیگیرد. ما در ابتدای زنجیره ارزش نوآوری در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال، یک فرآیند توانمندسازی داریم که شامل ایجاد زمینههایی است که فارغالتحصیلان حوزه و حتی دانشآموزان با ابزارها و مهارتهای اقتصاد دیجیتال آشنا شوند. دو برنامه کلیدی داریم که یکی کمک به جریانهای اقتصاد دیجیتال در حوزه دانشآموزی است. این بخش شامل آموزشهای مهارتمحور کسبوکار به بخش دانشآموزی و اجرا کردن ابزارهای دیجیتال پایه برای برنامهنویسی در مدارس است. افزون بر این، برنامه «دارکوب» را ارائه کردیم که مربوط به آموزش عام برای دانشآموزان تا سن ۱۸ سال است و کمک میکنیم با مبانی پایه برنامهنویسی و ورود به کسب وکارهای دیجیتال آشنا شوند.
برنامه مدارس اشتغال یا بوتکمپها را داریم. این برنامه دانشجویان را هدف قرار میدهد و در دوره کوتاهمدتی، مهارتهای لازم در یک کسبوکار فناوریمحور را آموزش میدهیم. تابستان یک مدرسه اشتغال اینترنت اشیا داشتیم که حدود ۶۰ نفر از فارغالتحصیلان رشتههای کامپیوتر، الکترونیک و… از سراسر کشور آمدند و در طول سه هفته آموزش دیدند و مهارت استفاده از اینترنت اشیا و راهاندازی کسبوکار را فراگرفتند. ۱۰ تیم بودند که ۱۰ ایده مختلف را در آن سه هفته پرورش دادند. برخی از این افراد در مراکز شتابدهی و توسعه کسبوکار مشغول به کارند.
مرحله بعدی، کمک به کاربردی کردن پژوهشهای دانشگاهی و افزایش مرجعیت علمی در حوزه اقتصاد دیجیتال است. اکنون در برخی از فناوریهای نوظهور اقتصاد دیجیتال مانند هوش مصنوعی، از نظر تعداد مقالات علمی، وضعیت نسبتاً خوبی داریم. در سال گذشته رتبه هشتم جهانی را از نظر تولیدات علمی حوزه هوش مصنوعی داشتیم. در حوزه اینترنت اشیا نیز اوضاع خوبی داریم. با این همه، شکافی بین تولیدات علمی و تجاریسازی وجود دارد. برنامهای با عنوان «پل نوآوری» برای حمایت از پایاننامههایی داریم که قابلیت تجاریسازی دارند و در این رابطه با بخش خصوصی همکاری میکنیم. این برنامه را در دو دانشگاه اجرا کردهایم و داریم آن را به دانشگاههای دیگر تسری میدهیم. در این برنامه دانشجویان در فرآیندی، پایاننامههای خود را با توجه به نیازی که بخش خصوصی اعلام میکند، تعریف میکنند و ما نیز از آنها حمایت میکنیم. این سازوکار باعث شده که دانشجویان در ابتدای طراحی پایاننامه، درگیر حل مسئله شوند. از سوی دیگر، مجموعهای در معاونت علمی به ثبت اختراعات حوزههای فناوریمحور کمک میکند. در آنجا نیز بخشی از منابع لازم برای ثبت اختراعات یا اختراعات بینالمللی را تأمین میکنیم.
هنگامی که ظرفیتهای پژوهشی دارد تجاریسازی میشود، باید جاهایی را داشته باشیم که ایدهها را پرورش دهند و آنها را به مرحلهای برسانند که تبدیل به یک محصول قابل عرضه در بازار شوند. اصطلاحاً به اینها شتابدهنده یا مراکز نوآوری گفته میشود. در یک سال گذشته بر راهاندازی شتابدهندههای تخصصی متمرکز شدیم. در دنیا نیز روند مراکز توسعه کسبوکار به سمت تخصصیسازی رفته است. پیش از این یکY Combinator بود که بهعنوان شتابدهنده عام در آمریکا وجود داشت، نماد شتابدهندههای دنیا بود و در همه حوزهها فعالیت میکرد. بهتدریج چنین شتابدهندههای عامی کاراییشان کم شد و به این نتیجه رسیدند که باید بهصورت تخصصی فعالیت کنند.
نهتنها به افرادی که مراجعه میکنند باید مشاوره یا خدمات مشاوره در حوزه کسبوکار داد، بلکه در حوزه فنی نیز باید به آنها کمک کرد. در یک سال گذشته حداقل هشت مجموعه شتابدهنده و مرکز نوآوری تخصصی طراحی کردهایم. در حوزه هوشمندی کسبوکار، با همکاری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، مرکزی راهاندازی شده است. در حوزه لیپتک با کتابخانه ملی و در حوزه هوش مصنوعی نیز با ایرانداک مجموعهای را راهاندازی کردهایم. همچنین در حال راهاندازی مجموعهای در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در حوزه اینترنت اشیا هستیم.
شما بهطور مستقیم مراکز نوآوری را راهاندازی میکنید؟
خیر، معاونت علمی در هیچ موردی، مرکز نوآوری ندارد که خود مالکیت یا مدیریت آن را بر عهده داشته باشد.
منبع: ایرنا
دفتر مرکزی:
کد پستی:
تماس با دفتر رسانه: