صنعت حمل و نقل ریلی با توجه به مزیت های بیشمار خود از جمله مهم ترین شریان های حیاتی موجود در کشور به شمار می آید.

به گزارش معدن مدیا به نقل از معدن‌نامه؛ از آنجایی که نیاز کشور به گسترش خطوط ریلی و انجام پروژه های جدید در زمینه حمل و نقل بسیار جدی است، کارشناسی مشکلات پیش آمده با توجه به محدودیت و تحریم های صورت گرفته در سالیان گذشته، بسیار ضروری است و باید سیاست های جدیدی در نظر گرفته شود. در ادامه با تحلیل فولاژ در زمینه رفع این مشکلات همراه باشید.

تاریخچه صنعت حمل و نقل ریلی از قاجار تا ذوب آهن

تاریخچه احداث و بهره برداری اولین راه آهن در ایران به دوره قاجار، در سال ۱۲۲۷ و از شهر رشت به بندر پیربازار بر می گردد که بقایای این مسیر هنوز وجود دارد. در سال ۱۲۶۵ خورشیدی نیز خط راه آهن محمودآباد به آمل احداث شد که قرار بود تا تهران ادامه یابد، اما به دلیل کارشکنی های انجام گرفته توسط بلژیکی ها، خطوط آن برچیده شد و پروژه شکست خورد. پس از آن و در دوره ناصرالدین شاه قاجار قراردادی با روسیه امضا شد و طی این پیمان نامه، ایران به مدت ۲ دوره ۱۰ ساله حق ساخت راه آهن را از دست داد. در سال های بعد، خطوط راه آهن مختلفی توسط روسیه و انگلیس در ایران ساخته شد که بیشتر جنبه نظامی داشتند و پس از خارج شدن کشور های مذکور، از این خطوط در راه آهن سراسری ایران استفاده شد. سرانجام در زمان حکومت رضاخان و در سال ۱۳۰۶، قرارداد نقشه برداری به منظور گسترش خطوط راه آهن بسته شد. این طرح با استفاده از ریل های وارداتی و با کمک کشور های خارجی به خصوص آلمان آغاز و در سال ۱۳۱۷ به صورت رسمی افتتاح شد. امروزه کشور ایران دارای حدود ۱۴ هزار کیلومتر شبکه راه آهن استاندارد است که در سال های اخیر شرکت های ایرانی به خصوص ذوب آهن اصفهان، سهم بزرگی در خودکفایی تولید ریل داشته اند.

معرفی کارخانه ذوب آهن اصفهان

احداث کارخانه ذوب آهن اصفهان در سال ۱۳۴۶ توسط مهندسین شوروی کلید خورد و در سال ۱۳۵۰ با استفاده از واحد کک سازی و کوره بلند شماره ۱، به تولید چدن پرداخت.

پس از آن، رفته رفته و با گسترش این کارخانه، به تعداد کوره بلندها و واحدهای مختلف کارخانه افزوده شد و مجموعه ذوب آهن اصفهان را به مهم ترین تولید کننده شمش های فولادی و برخی از مقاطع آهنی نظیر تیرآهن و میلگرد تبدیل کرد.

کارخانه ذوب آهن اصفهان علاوه بر واحدهای ذوب و شمش ریزی با استفاده از کوره بلند و خطوط تولید متعدد خود، در چندین واحد مختلف، اقدام به تولید مقاطع آهنی کرده است.

ذوب آهن، پرچم دار ریل ملی

همانطور که در بالا اشاره شد، ایران در زمینه صنایع حمل و نقل و ریلی در طی ۱۵۰ سال گذشته جزء کشورهای وابسته به حساب می آمد و به دلیل کمبود تولیدات استاندارد داخلی، مجبور به واگذاری پروژه به کشور های خارجی و یا واردات محصولات می شد. امروزه با گسترش صنعت حمل و نقل و افزایش پروژه های ریلی نقش شرکت های داخلی در زمینه برطرف کردن نیاز های کشور بسیار حائز اهمیت شده است. نتیجه این تحولات این است که فرایند بومی سازی محصولات وارداتی باید شتاب بیشتری نسبت به گذشته پیدا کند. اگر ایران در زمینه ساخت ریل های استاندارد خودکفا شود، نه تنها منجر به صرفه جویی اقتصادی و رفع دغدغه های تامین ریل خواهد شد بلکه مانع خارج شدن ارز از کشور شده و وابستگی به کشور های صادر کننده این محصول را نیز کاهش می دهد.

تاثیرات صنعت حمل و نقل ریلی بر روی اقتصاد

از جمله مهم ترین عوامل رشد و توسعه صنایع گردشگری، کشاورزی، تولیدی و …. هر کشور، بهبود زیرساخت های حمل و نقل است. با توجه به گستردگی و پهناور بودن ایران و همچنین مزیت های مختلفی مانند کاهش آلودگی های زیست محیطی، ارزان بودن نسبت به سایر روش های انتقال، توانایی انتقال حجم زیادی از بار، ایمنی بالا و …، لزوم توسعه و گسترش حمل و نقل ریلی کاملا مشخص بوده و نیاز است تا نگاه ویژه ای به آن شود. بر اساس سند چشم انداز ۲۰ ساله و تا افق ۱۴۰۴، سهم حمل و نقل ریلی برون شهری در جابجایی کالا باید از ۱۰ به ۳۰ درصد از کل حمل و نقل کشور افزایش پیدا کند. طبق برآورد های صورت گرفته در این چشم انداز، پیش بینی دولت جهت حمل بار توسط شبکه ریلی حدود ۲۰۲ میلیون تن می باشد که سهم مواد معدنی و فولادی از این مقدار ۱۰۲ میلیون تن است. همچنین در این سند طول خطوط ریلی کشور ۲۵ هزار کیلومتر برآورد شده است که در حال حاضر طول کل شبکه ریلی کشور چیزی در حدود ۱۴ هزار کیلومتر است. برای دستیابی به هدف های تعیین شده در این چشم انداز نیاز است تا ضعف های موجود در این صنعت شناسایی شده و اقدامات مناسبی در خصوص برطرف کردن آن ها انجام گیرد. از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

● بازسازی و تجهیز خطوط ریلی به منظور برطرف کردن پایین بودن سرعت حرکت و رقابتی کردن آن در برابر حمل و نقل جاده ای

● افزایش ظرفیت شبکه با استفاده از دو خطی کردن شبکه ریلی و تاسیس ایستگاه های جدید

● بالا بردن ظرفیت واگن های باری

● بالا بردن سرعت و هماهنگی بیشتر در سه بخش بارگیری که توسط کارخانجات انجام می شود، بخش حمل بار که مربوط به شرکت راه آهن است و بخش تخلیه که مربوط شرکت های فولادی یا گمرکات می باشد.

با توجه به موارد گفته شده، می توان اذعان داشت که اهمیت دادن به صنعت حمل و نقل ریلی و گسترش آن، رابطه مستقیمی با افزایش رونق اقتصادی کشور خواهد داشت.

نقش شرکت ذوب آهن اصفهان در جهت برطرف کردن نیاز های ریلی کشور

از جمله شرکت های مهم در زمینه تولید محصولات ریلی، شرکت ذوب آهن اصفهان است که اخیرا نیز در کارگاه نورد ۶۵۰ یا همان کارگاه تولید ریل ملی، توانست ریل ۵۴E1 مطابق با استاندارد EN-13674-1 را تولید کند و با گسترش سبد ریلی کشور، کشور را از واردات اکثر محصولات ریلی بی نیاز کند. این ریل برای مترو شهر تهران تولید شده است و در کنار ریل های ۶۰E1 و U33 برای خطوط راه آهن ، ریل S49 برای متروی بهارستان ، ریل R18 برای معادن و ریل زبانه سوزن توانسته است بسیاری از نیاز های کشور را برطرف کند. شرکت ذوب آهن اصفهان در سال ۱۳۷۲ با انجام مطالعات و اقدامات لازم جهت تولید ریل های مورد نیاز کشور، این فرایند را آغاز کرد و پس از آن با تجهیز کردن تدریجی کارخانه و خطوط تولیدی خود و همچنین استفاده از مشاورین اروپایی به منظور افزایش بهره وری، در سال ۱۳۹۵ آمادگی خود را برای تامین بسیاری از نیاز های ریلی کشور اعلام کرد. امروزه این کارخانه با تولید محصولات با کیفیت و رعایت استاندارد های لازم، نه تنها کشور را از واردات اکثر ریل ها بی نیاز کرده است، بلکه پس از رفع احتیاجات کشور، در تلاش است تا محصولات خود را به کشور های همسایه نیز صادر کند. کارخانه ذوب آهن اعلام کرده است که در این راستا برنامه ریزی های مناسبی صورت گرفته و قراردادی نیز با کشور افغانستان بسته شده است.