با توجه به داده های منتشر شده، تحریم های اعلام شده برای واردات محصولات فولادی ازروسیه به اروپا، امریکا و انگلستان باعث کاهش تولید و ایجاد زیان در بازار فولاد روسیه شد.

آغاز کنندگان تحریم ها و بسیاری از تحلیل گران مطمئن بودند که محدودیت های اعمال شده در طول سال ۲۰۲۲ علیه روسیه و شرکت های روسی به نتایج سریعی منجر می شود که نشان دهنده بی سود بودن جنگ فدراسیون روسیه علیه اوکراین است. با این حال باید توجه داشت که خسارت وارد شده به صنعت فولاد روسیه یک مرتبه کمتر از حد انتظار بود.
فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند در سال ۲۰۲۲، میزان تولید محصولات فولادی در فدراسیون روسیه ۷.۲ درصد و میزان مصرف فولاد حدود ۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

بررسی تحریم های اتحادیه اروپا علیه روسیه

بررسی ها نشان می دهد اعمال تحریم ها علیه بخش فولاد روسیه شامل چند مرحله بوده است. اتحادیه اروپا به عنوان بخشی از بسته چهارم تحریم ‌ها، واردات برخی محصولات فولادی از جمله لوله ها و محصولات نورد شده از روسیه را از اول آوریل ۲۰۲۲ ممنوع کرده است. بررسی ها نشان می دهد ممنوعیت تحویل محصولات فولادی از روسیه به اتحادیه اروپا محصولات فولادی روسیه به ارزش ۳.۳ میلیارد یورو را تحت تأثیر قرار داد.
در این میان معامله گران در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند اتحادیه اروپا از طریق بسته هشتم تحریم ‌ها علیه فدراسیون روسیه، محدودیت ‌هایی را که قبلاً برای واردات محصولات فولادی اعمال شده بود، گسترش داد. بررسی ها نشان می دهد که ضرر روسیه از معرفی بسته هشتم تحریم ها ۷ میلیارد یورو باشد. باید توجه داشت که اتحادیه اروپا نه تنها واردات محصولات فولادی روسیه، بلکه واردات محصولات فولادی از کشورهای ثالث را که از فولاد روسیه ساخته شده باشند، ممنوع کرد.
به نقل از برخی تاجران، با توجه به بسته هشتم تحریم ها و محدودیت های قبلی، واردات کالاهای گروه ۷۲ «فلزات آهنی» و گروه ۷۳ «محصولات ساخته شده از فلزات آهنی» از روسیه به اتحادیه اروپا ممنوع شد. بررسی ها نشان می دهد گروه ۷۲ شامل فولاد کربنی، محصولات نیمه تمام ساخته شده از فولاد کربنی، انواع فولادهای مقاوم در برابر خوردگی و … به جز آهن خام ۷۲۰۱ و فروآلیاژ ۷۲۰۲ است.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند بسته هشتم تحریم ها به استثنای برخی از محصولات نیمه تمام فولادی از جمله بیلت و اسلب فولادی مربعی که برای آنها مهلت جداگانه در نظر گرفته شده است، از ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳ به طور کامل اجرایی می شود.
بررسی ها نشان می دهد واردات بیلت فولادی مربعی با کد نامگذاری ۱۱ ۷۲۰۷ از تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۴ و واردات اسلب فولادی با کد نامگذاری 10 12 7207 از تاریخ ۱ اکتبر ۲۰۲۴ از روسیه به اتحادیه اروپا ممنوع می باشد.
به نقل از چندین منبع خبری، در عین حال، سهمیه هایی برای واردات بیلت فولادی و اسلب فولادی مربعی از فدراسیون روسیه در نظر گرفته شده است. بررسی ها نشان می دهد سهمیه‌ های مربوط به اسلب فولادی مربعی کاهش تدریجی واردات از روسیه را فراهم می ‌کند. در دوره اول سهمیه، میزان واردات اسلب فولادی مربعی از روسیه به اتحادیه اروپا حدود ۱۰.۱ درصد، در دوره دوم حدود ۳۷.۱ درصد و در دوره سوم حدود ۶۴.۱ درصد در مقایسه با میانگین واردات ماهانه در سال ۲۰۲۲ کاهش خواهد یافت.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند واردات مجاز ماهانه اسلب فولادی از روسیه به اتحادیه اروپا تنها ۲۰ درصد کمتر از میانگین واردات ماهانه واقعی در سال ۲۰۲۲ خواهد بود.
آقای Andriy Glushchenko تحلیل گر مرکز GMK اظهار کرد: امتناع تولید کنندگان اروپایی از واردات محصولاتی که محصولات نیمه تمام فولاد کربنی نیستند، مشکل بزرگی نخواهد بود. اما در اتحادیه اروپا کارخانه های نورد (از جمله شرکت های روسی) وجود دارد که بر روی محصولات نیمه تمام وارداتی کار می کنند. بنابراین، نورد کاران اروپایی در درجه اول مخالف ممنوعیت واردات اسلب فولادی از روسیه هستند.
آقای Andriy Glushchenko در ادامه تصریح کرد: تحریم های اعمال شده توسط کمیسیون اروپا مشکلات قابل توجهی برای صنعت فولاد اروپا ایجاد نمی کند. باید توجه داشت که تحویل محصولات نیمه تمام مهم از روسیه تا دو سال دیگر ادامه خواهد داشت. برای سایر محصولات، به ویژه از آنجایی که حجم واردات از روسیه در حال کاهش است، فرصتی برای یافتن تامین کنندگان جایگزین وجود دارد.
به نقل از برخی تاجران، علیرغم اینکه تحریم ها گسترده است و عرضه از سوی فدراسیون روسیه به اتحادیه اروپا در حال کاهش می باشد، صادرات سنگ آهن، آهن خام، اسلب فولادی و بیلت فولادی مربعی به اتحادیه اروپا ادامه دارد.

بررسی تحریم های آمریکا و انگلستان علیه روسیه

فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند در ابتدا، تحریم های آمریکا مجبور به حذف تدریجی فولاد روسیه نشده بود. باید توجه داشت که این کشور عوارض وارداتی ۳۵ درصدی را برای تعدادی از محصولات آهن خام و فولاد با محدوده نسبتاً محدود وضع کرد که شامل اسلب فولادی نیز بود.
با این حال بررسی ها نشان می دهد در ۲۴ فوریه ۲۰۲۳، ایالات متحده از اعمال وظایف حفاظتی بر آلومینیوم و تعدادی دیگر از فلزات از روسیه خبر داد. به نقل از برخیز منابع خبری عوارض واردات بر اکثر فلزات و محصولات فولادی به ۷۰ درصد افزایش یافته است.
بر اساس برآوردهای ایالات متحده، عوارض واردات محصولات فولادی به امریکا باید حدود ۲.۸ میلیارد دلار برای روسیه هزینه داشته باشد. با این حال بررسی ها نشان می دهد برای فلزات آهنی روسیه، عوارض ایالات متحده به دلیل حجم کم محصولات تحویل داده شده مهم نمی باشد. اما یکی از استثناء ها برای این مورد آهن خام می باشد که فدراسیون روسیه در سال ۲۰۲۱، بیش از ۲ میلیون تن آهن خام به ایالات متحده صادر کرد. اما در سال ۲۰۲۲ این رقم به ۶۳۷.۹ هزار تن کاهش یافت و تحویل آهن خام منحصراً از ژانویه تا می ۲۰۲۲ انجام شد.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند تحریم های انگلستان بر محدودیت های تجاری متمرکز شده است. بررسی ها نشان می دهد در مارس ۲۰۲۲، این کشور عوارض اضافی ۳۵ درصدی بر واردات کالاهای تولید شده در روسیه و بلاروس، از جمله آهن و فولاد خام و محصولات ساخته شده از آنها و سنگ آهن را وضع کرد.
به نقل از برخی تاجران، علاوه بر تحریم های فوق، محدودیت هایی نیز برای شرکت های آهن و فولاد روسیه و مالکان آن ها اعمال شده است. به ویژه در آوریل ۲۰۲۳، ایالات متحده تحریم هایی را علیه دارایی های Metalloinvest روسیه، Lebedinsky and Mikhailovsky Minings، OEMK و Metalloinvest Trading سوئیس اعمال کرد. مسدود شدن این دارایی ها می تواند بر تجارت جهانی بیلت فولادی و آهن گرم کلوخه شده تأثیر بگذارد.

بررسی نتایج تحریم ها بر بازار فولاد روسیه

فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند تحریم های اعمال شده تاثیر قابل توجهی بر صنعت فولاد روسیه داشته است. طبق گزارش انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد در فدراسیون روسیه در سال ۲۰۲۲ با ۷.۲ درصد کاهش همراه بوده و به ۷۱.۵ میلیون تن رسیده است. اما باید توجه داشت که کاهش تولید و صادرات محصولات فولادی از روسیه انتظارات کشورهای تحریم کننده را برآورده نکرد.
فعالان بازار در نیمه اول سال ۲۰۲۲ کاهش حدود ۱۵ درصدی تولید محصولات فولادی در روسیه را پیش بینی کردند. انجمن جهانی فولاد انتظار داشت در آوریل ۲۰۲۲ مصرف محصولات فولادی در روسیه ۲۰ درصد کاهش یابد، اما در اکتبر پیش بینی خود را به ۶ درصد کاهش داد. در حقیقت، در سال ۲۰۲۲، تقاضا برای فولاد در فدراسیون روسیه با ۵ درصد کاهش به ۴۱.۷ میلیون تن رسیده بود.
به همین ترتیب تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند تحریم های اعمال شده باعث کاهش صادرات سنگ آهن نیز شد. بر اساس اطلاعات انجمن فلزات و معدن، علی رغم عدم تحریم ها کل صادرات کنسانتره سنگ آهن و پلت از روسیه در سال ۲۰۲۲ با ۳۹ درصد کاهش به ۱۳.۶ میلیون تن رسیده است.
در عین حال برخی منابع خبری اعلام کردند حجم صادرات سنگ آهن از فدراسیون روسیه به کشورهای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ به ۲.۹ میلیون تن رسید که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ حدود ۴ برابر کاهش یافته است. بررسی ها نشان می دهد میزان صادرات پلت از روسیه به چین در سال ۲۰۲۲ سه برابر افزایش یافت و به ۱.۵ میلیون تن رسید. همچنین باید توجه داشت که صادرات کنسانتره سنگ آهن به چین نیز در سال ۲۰۲۲ با ۲.۵ درصد کاهش به ۷.۸ میلیون تن رسید.
در این میان معامله گران در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند عوامل زیر بر سودآوری صادرات فولاد و سنگ آهن از روسیه تأثیر منفی داشته است:
باید توجه داشت که تقویت روبل اولین عامل مخرب در زمینه سودآوری صادرات فولاد و سنگ آهن از روسیه بوده است. بر اساس برآوردهای مختلف، برای سودآوری صادرات محصولات فولادی از فدراسیون روسیه به چین، باید ارزش روبل را به ۸۵ روبل در هر دلار کاهش داد.
عامل مخرب دوم افزایش هزینه لجستیک، حجم کاری بنادر BAM، ترانس سیبری و خاور دور می باشد. و به ویژه بررسی ها نشان می دهد که هزینه های حمل و نقل Severstal به دلیل توقف صادرات به اروپا و تغییر جهت به بازارهای جدید به ۲۰ تا ۴۰ درصد هزینه تولید رسیده است.
عامل مخرب سوم قیمت‌های دامپینگ برای محموله‌ های محصولات فولادی صادراتی است. بررسی ها نشان می دهد از بهار ۲۰۲۳، تولید کنندگان مستقر در روسیه تخفیف‌ هایی بین ۱۵ تا ۴۰ درصد برای محصولات فولادی ارائه کرده ‌اند.
در نتیجه به گزارش چندین منبع خبری، مجموع این عوامل منجر به صادرات زیان ده فولاد و سنگ آهن در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ برای تقریباً تمام تولیدکنندگان مستقر در روسیه شد. به گفته تحلیلگران BCS Global Markets، تنها کارخانه فولادی NLMK به دلیل عرضه محصولات فولادی نیمه تمام به بازار اروپا، سودآوری صادراتی مثبت را نشان داد.
به گفته وزارت صنعت و تجارت روسیه، تحریم ها بر صادرات ۳.۹ میلیون تن محصول فولادی نهایی ، ۷۰۰ هزار تن محصول فولادی نیمه تمام و ۲۰۰ هزار تن لوله تأثیر گذاشته است.
همچنین معامل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند به طور بالقوه، انطباق سیستم لجستیک و تضعیف روبل می تواند از صادرات محصولات آهن و فولاد روسیه حمایت کند. با این حال، کاهش درآمدهای ساخت و ساز مسکن و بودجه تأثیر منفی بر تقاضای داخلی خواهد داشت.
به گفته تحلیلگران BCS Global Markets، سودآوری عرضه محصولات فولادی به بازار داخلی فدراسیون روسیه بیش از ۳۰ درصد می باشد، بنابراین بسیاری از تولید کنندگان فولاد روسیه به بازار داخلی تغییر جهت داده اند. باید توجه داشت که از ژوئیه ۲۰۲۲ وضعیت در صنایع ساختمانی، خودروسازی و گاز روسیه تثبیت شده است.
فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند در آوریل ۲۰۲۳، مقامات روسیه تصمیم گرفتند با وجود شکایت از افزایش قیمت، قیمت فولاد داخلی را محدود نکرده و سودآوری فولادسازان را تنظیم نکنند. اکنون، بر اساس برآوردهای وزارت صنعت و تجارت فدراسیون روسیه، بارگیری شرکت های فولادی ۹۰ تا ۹۵درصد می باشد.
به نقل از برخی تاجران، در مورد کارخانه های نورد روسی مستقر در اروپا، وضعیت عجیبی ایجاد شده است. از یک طرف، Severstal مجبور شد بازار اروپا را ترک کند و کمیسیون اروپا معامله ای را برای خرید Marcegaglia ایتالیایی که یکی از شرکت های تابعه Severstal، SIA Severstal Distribution است، تصویب کرد. از سوی دیگر کارخانه NLMK، ادعا می کند که دو کارخانه نورد لیبرتی استیل را در بلژیک به دست آورده و در حال تقویت حضور خود در اتحادیه اروپا است.
معامله گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند می توان نتیجه گرفت که تأثیر تحریم ها بر مجتمع آهن و فولاد روسیه به تأثیر منفی بر سودآوری صادرات به دلیل تخفیف، افزایش هزینه لجستیک و تغییر جهت به بازارهای با حاشیه سود کمتر محدود شد.
به نقل از برخی منابع خبری، تاثیر تحریم ها بر بازار داخلی و مصرف فولاد همچنان اندک می باشد. انجمن جهانی فولاد انتظار دارد تقاضای فولاد در روسیه در سال ۲۰۲۳ با ۵ درصد کاهش همراه شود و به ۳۹.۶ میلیون تن برسد. باید توجه داشت که پیش بینی انجمن جهانی فولاد برای تقاضای فولاد در اکتبر ۲۰۲۳ شامل کاهش ۱۰ درصدی و رسیدن به ۳۷.۲ میلیون تن می باشد. بررسی ها نشان می دهد برآوردها برای سال ۲۰۲۴ نیز منفی است و با کاهش ۷ درصدی مصرف فولاد و رسیدن به ۳۶.۹ میلیون تن همراه خواهد بود.

بررسی نحوه کاهش تأثیر تحریم ها توسط فدراسیون روسیه

فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند در جامعه جهانی فرصت های زیادی برای کاهش اثر تحریم ها وجود دارد و فدراسیون روسیه و شرکای تجاری آن توانسته اند آن ها را اجرا کنند. بررسی ها نشان می دهد روسیه سالانه حدود ۷۰ میلیون تن فولاد تولید می کند و بازار داخلی حدود ۴۰ میلیون تن فولاد مصرف می کند. در نتیجه روسیه نیاز به صادرات ۳۰ میلیون تن فولاد در سال در شرایط تحریم دارد.
به نقل از چندین منبع خبری، پس از بسته شدن بازارهای پریمیوم اتحادیه اروپا، بریتانیا و ایالات متحده به روی واردات فولاد روسیه، روسیه صادرات فعال خود را به چین، کشورهای آسیای شرقی، هند، ترکیه و کشورهای منا آغاز کرد. باید توجه داشت که این کشورها هیچ تحریمی اعمال نکرده ‌اند و کاملاً برای واردات از روسیه باز هستند. علاوه بر این، اتحادیه اروپا به واردات محصولات نیمه تمام روسیه، آهن خام، بیلت فولادی مربعی و سنگ آهن ادامه می دهد.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند اگرچه ایالات متحده در پایان ماه مارس سال گذشته تحریم های ثانویه ای را به دلیل کمک به روسیه برای دور زدن تحریم های اعمال شده علیه خود اعمال کرد، اما این امر مانع از جریان صادرات شرکت های روسی نشد.
به نقل از برخی تاجران، از آوریل سال ۲۰۲۲ تامین کنندگان روسی از صادرات محصولات از طریق تخفیف های ۱۵ تا ۴۰ درصدی قیمت های جهانی حمایت کرده اند. از یک سو، چین و ترکیه از موقعیت بازار برای به دست آوردن مزیت قیمتی اضافی در میان قیمت های بالای مواد خام و حامل های انرژی استفاده کردند.
در این میان معامله گران در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند در بهار سال گذشته، خرید محصولات نیمه تمام روسی و آهن خام به جای قراضه فولادی، برای شرکت های ترکیه ای سودآورتر بود. بررسی ها نشان می دهد در مجموع ترکیه واردات محصولات فولادی نیمه تمام روسیه را در سال قبل ۸ برابر افزایش داده است. بر اساس گزارش TUIK، ترکیه در سال گذشته ۳.۴ میلیون تن محصولات فولادی نیمه تمام از روسیه وارد کرده است که حدود ۲ میلیون تن از حجم کل محموله وارد شده را اسلب فولادی تشکیل می دهد.
از سوی دیگر بررسی ها نشان می دهد چین و ترکیه همچنان از بازارهای خود محافظت می کنند و دسترسی فولاد روسیه به آنها را محدود می کنند. باید توجه داشت که محصولات ارزان قیمت فولاد روسیه بر عملکرد فولادسازان کشورهای واردکننده تاثیر منفی داشته است. بنابراین، در ارتباط با عرضه محصولات فولادی از آسیای جنوب شرقی، واردات فولاد از فدراسیون روسیه تأثیر منفی بر سطح قیمت در بازار چین داشت.
برخی از تاجران گزارش دادند امروزه عمده ‌ترین ذینفعان تحریم‌ ها شامل کشور های چین، ترکیه، برزیل و هند هستند. کشور چین پس از وقفه ‌ای طولانی، شروع به عرضه اسلب فولادی به اروپا کرده و همچنین ترکیه، برزیل و هند جایگزین عرضه‌ های روسیه و اوکراین به اتحادیه اروپا و آمریکا شدند. علاوه بر این، ترکیه و هند نیز از این واقعیت سود بردند که اتحادیه اروپا سهمیه صادرات روسیه را برای عرضه محصولات نورد خود توزیع کرد. محصولات فولادی تولید شده اوکراینی در اتحادیه اروپا با محصولات آسیایی، به ویژه محصولات وارد شده از هند، کره و ژاپن جایگزین شدند.

بررسی مراحل بعدی تحریم ها

فعالان بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند اروپا تقریباً به مرز فیزیکی امکان اعمال تحریم ‌های جدید رسیده است و محدودیت ‌های بعدی تنها می‌ تواند مسئولیت دور زدن تحریم ‌های اعمال ‌شده قبلی را روشن کرده یا افزایش دهد.
به نقل از چندین منبع خبری، اتحادیه تولیدکنندگان فولاد اروپا EUROFER از تشدید تحریم ها علیه صادرات محصولات فولادی و سنگ آهن روسیه به اتحادیه اروپا حمایت می کند.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند محدودیت ‌های موجود، حفره‌ ای را شامل می‌ شود که به بسیاری از تولیدکنندگان روسی برای عرضه محصولات نیمه‌ تمام به اتحادیه اروپا اجازه دو سال تاخیر را می‌ دهد. باید توجه داشت واردکنندگان اروپایی که محصولات فولادی نیمه ‌تمام روسیه را با قیمت ‌های پایین ‌تر خریداری می ‌کنند، نسبت به سایر تولیدکنندگان اتحادیه اروپا که داوطلبانه محصولات فدراسیون روسیه را رها کرده ‌اند، برتری دارند.
به نقل از برخی تاجران، بزرگترین واردکنندگان محصولات فولادی نیمه تمام روسیه به طور سنتی شرکت های بلژیکی و ایتالیایی هستند. به ویژه باید توجه داشت که یک شرکت تابعه از یک تولید کننده فولاد روسی در بلژیک وجود دارد.
آقای Yuri Ryzhenkov مدیر عامل Metinvest گفت: کارخانه های Metinvest در ایتالیا و بریتانیا در موقعیت نامناسبی قرار دارند و این یک وضعیت ناخوشایند به شمار می رود. باید توجه داشت که روسیه به صورت ناعادلانه سهم بازار را از تولیدکنندگان محتاط تر مانند متین وست و دیگر تولیدکنندگان اروپایی می گیرد که به دلیل عدم تمایل آنها به حمایت از اقتصاد روسیه از خرید از روس ها خودداری می کنند. من امیدوارم این روزنه در دو بسته تحریمی بعدی بسته شود.
در این میان معامله گران در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) اعلام کردند مقامات اوکراین معتقدند که تمام محصولات فولادی روسیه باید مشمول تحریم شوند.
آقای Julia Sviridenko معاون اول وزیر اقتصاد اظهار کرد: اوکراین علاقه مند به جایگزینی سنگ آهن و محصولات فولادی روسیه در بازار اروپا است. در نتیجه این امر برای توسعه پایدار مجتمع فولاد اروپایی مهم می باشد.
همچنین تحلیل گران بازار در روز دوشنبه (۲۴ آوریل) گزارش دادند اکنون ایجاد شرایطی مهم می باشد که در آن محصولات مجتمع آهن و فولاد اوکراین به تدریج جایگزین محصولات مشابه روسیه در بازار اروپا شود.
آقای Stanislav Zinchenko مدیر عامل مرکز GMK گفت: اوکراین با جایگزینی تامین کنندگان روسی در بازار اتحادیه اروپا می تواند صادرات محصولات آهن و فولاد را به مبلغ ۷۴ میلیون دلار در ماه افزایش دهد. در نتیجه این امر با در نظر گرفتن حجم سنگ آهن و آهن خام عرضه شده توسط شرکت های روسی به بازار اتحادیه اروپا در سال گذشته و ظرفیت های تولید باقی مانده در قلمرو تحت کنترل اوکراین محقق می شود.
در آخر به نقل از برخی منابع خبری، حداکثر پتانسیل ممکن برای افزایش صادرات سنگ آهن و آهن خام ۲۳۰ میلیون دلار در ماه است. این به شرطی است که شرکت های فولادی باقی مانده در قلمرو تحت کنترل اوکراین بتوانند تولید را به سطح قبل از جنگ برسانند.

منبع: آرتان پرس