کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین المللی معدن و فولاد در گفت و گو با خبرنگار معدن مدیا گفت: اکثر استارت آپ هایی که در ایران تاسیس شدند، طی کمتر از یکسال با شکست مواجه شده و منحل شده اند. در کل دنیا هم اگر استارت آپی بتواند بین ۶ ماه الی یک سال آغازین فعالیتش را با موفقیت پشت سر بگذارد، وارد فاز مقاومت می شود، به این معنا که احتمال بیشتری برای بقای این کسب و کار وجود دارد.

تحلیل گر ارشد بازارهای بین المللی معدن و صنایع معدنی ادامه داد: در کشور ما بسیاری از استارت آپ هایی که شکل گرفته اند، به پشتوانه یک تیم مهندسی قوی و با روش اصولی نبوده است، بلکه صرفاً یک سرمایه گذار روی یک طرح خاص سرمایه گذاری کرده و شتابزده انتظار سوددهی کسب و کار را داشته است، به همین سبب در مدتی کمتر از حد مورد نیاز، طرح را رها و سرمایه گذاری را متوقف کرده و استارت آپ با شکست مواجه شده است. در صورتی که طراح خودش سرمایه گذار باشد و بدون رعایت اصول مهندسی و قواعد کسب‌و‌کار، استارت آپی را راه اندازی کند و برای سوددهی آن عجله داشته باشد، با کمبود نقدینگی مواجه شده و مأیوسانه میدان را ترک می کند.

جعفری طهرانی عنوان کرد: به نظر من بزرگ ترین معضل کسب و کارهای نوپا در ایران تامین منابع مالی است. خصوصاً در حوزه معدن و صنایع معدنی، ما نمی توانیم بدون سرمایه اولیه کافی یک کسب و کار را راه اندازی کنیم. همچنین مشکل معارضین و مسائل زیست محیطی، از مواردی است که همیشه گریبانگیر معدن‌کاران بوده است. باید توجه داشته باشیم که اکثر استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کارهای دانش‌بنیان و تکنولوژی محور توسط گروهی از دانشجویان و جوانان تشکیل می شود و این افراد در ابتدای راه سرمایه لازم را نداشته و نیاز به حمایت مالی دارند. از شرکت ها انتظار نمی رود که از همه طرح‌ها حمایت کنند، بلکه نیاز است شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع وابسته، گروه‌های کارشناسی فعال در زمینه بررسی و ارزیابی این طرح ها تشکیل داده و با جدیت بیشتری قابلیت اجرا یا اصلاح طرح های دریافتی را بررسی نموده و به ارائه‌دهندگان و ایده‌پردازان در جهت اجرای ایده‌هایشان کمک کنند. در حال حاضر در بین سرمایه‌گذاران داخلی در حوزه معدن و صنایع معدنی، شرکت‌های ایمیدرو و تهیه و تولید مواد معدنی ایران حمایت‌های خوبی از طرح‌های نوآورانه و فناورانه داشته‌اند. انتظار می‌رود سایر شرکت‌ها نیز با جدیت و همدلی بیشتری وارد عمل شوند. لازم به ذکر است اقدامات بسیار خوبی که توسط ایمیدرو با مشارکت دانشگاه تهران برای تاسیس موسسه یونیدرو و برگزاری جشنواره اینوماین طی ۲ سال گذشته انجام گرفته است و به‌ویژه اقدام اخیر برای تاسیس مرکز نوآوری معادن و صنایع معدنی ایران (ایمینو) واقعا قابل تقدیر بوده و راه‌گشاست.

وی افزود: یکی دیگر از روش هایی که در سراسر دنیا مورد استقبال قرار گرفته، سرمایه‌گذاری به روش crowdfunding یا «بودجه جمعیت» است، به این صورت که سرمایه مورد نیاز در حجم کوچک‌تر و از تعداد زیادی فرد حقیقی که ممکن است از علاقه‌مندان، آشنایان یا همکاران یک شرکت باشند دریافت می‌شود و سرمایه‌گذاران پس از رسیدن به نقطه سوددهی، متناسب با میزان مشارکت، در سود شرکت سهیم می‌شوند. از مزیت این سرمایه‌گذاری عدم لزوم ثبت شرکت می‌باشد و این مجموعه می تواند به صورت استارت‌آپی فعالیت نماید. در کشورهای پیشرفته این روش به خوبی جواب داده است. در حال حاضر در ایران نیز چند جوان تحصیل کرده استارت‌آپی ایجاد کرده‌اند که از طریق همین روش تامین سرمایه، برق بادی از طریق توربین‌های بادی تولید و به وزارت نیرو می فروشند و موفق هم هستند.

این تحلیلگر ارشد بازارهای بین المللی سنگ آهن و فولاد افزود: در دنیا کشورهای کانادا، استرالیا و آفریقای جنوبی درخشش خوبی در راه‌اندازی استارت‌آپ‌های معدنی داشته و در این زمینه بسیار پیشرفت کرده‌اند. همچنین کشور هند نیز از وضعیت خوبی برخوردار است. این کشور از یک‌سو موقعیت خوبی در حوزه آی‌تی دارد و از سوی دیگر اهمیت بالایی برای بخش معدن قائل است، آنها با ترکیب این دو ویژگی توانسته‌اند به موفقیت‌های متعددی برسند.

کیوان جعفری طهرانی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار معدن مدیا درباره انبوه فارغ‌التحصیلان بی‌کار رشته معدن، گفت: همان طور که اشاره کردم کسب‌و‌کارهای مرتبط با حوزه معدن و صنایع معدنی، نیاز به سرمایه‌گذاری بالایی دارند و این مسئله حمایت جدی سرمایه‌گذاران را نیز می‌طلبد. هرچند که در حال حاضر این معضل برای اکثر رشته‌ها وجود دارد و فقط فارغ‌التحصیلان معدن با این مشکل مواجه نیستند. در گذشته حدود یک‌سوم از فارغ‌التحصیلان بی‌کار بودند اما هم‌اکنون این عدد بالغ بر ۵۰ درصد است و حتی گاهی به دو‌سوم می‌رسد.

وی ادامه داد: کامران وکیل، دبیرکل اتحادیه تولیدکنندگان محصولات معدنی در یکی از صحبت‌هایشان به نکته خوبی اشاره کردند:«ما در حوزه معدن، نیاز به مهاجرت معکوس داریم.» به این معنا که برخلاف اکثر رشته‌ها، برای فعالیت در این زمینه، ما نیازمند این هستیم که از کلان‌شهرها و مراکز شهری به شهرها و روستاهای کوچک و حتی گاهی دورافتاده مهاجرت کنیم. این خودش یکی از دلایلی است که رغبت برای فعالیت در این حوزه را کاهش می دهد.

این تحلیل‌گر معدنی در ادامه عنوان کرد: شاید پیشنهادم از نظر برخی عجیب بنظر برسد اما با توجه به این که قشر تحصیل‌کرده بی‌کار زیاد داریم و شاهد کاهش ماهانه ارزش پول ملی هستیم، به نظرم ما در زمینه دانش معدن می توانیم صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته باشیم، همان گونه که در گذشته، حدود ۲۰ الی ۲۵ سال پیش ما صادرات خدمات فنی و مهندسی خوبی در صنعت ساختمان داشته ایم و مهندسان ساختمان (سیویل) ایرانی برای اجرای پروژه های متعدد در کشورهایی مثل عربستان، ونزوئلا، آذربایجان و برخی دیگر از کشورهای آسیای میانه، دستاورد خوبی، هم در زمینه مشاوره و هم پیمانکاری از خود به‌جا گذاشتند اما در زمینه معدن در ۴۰ سال گذشته به طور جدی کار نکرده‌ایم. اگر وزارت صمت یا ایمیدرو در این زمینه مطالعات کافی انجام دهد و بتوانیم از پتانسیل کشورهایی که علاقه‌مند به همکاری با مهندسان معدن ایرانی هستند استفاده کنیم، وضعیت بهتری از لحاظ کاهش درصد بی‌کاری خواهیم داشت. مزیت دیگر این اقدام دریافت اطلاعات دقیق از ذخایر معدنی کشورهای مختلف است که در زمان مقتضی این سفیرهای معدنکار می توانند جهت خرید و واردات مواد معدنی مورد نیاز به ایران اقدام کرده و در کنار کسب درآمد مضاعف در جهت تامین نیاز کشور گام بردارند. چنانکه این معضل در تامین سنگ آهن فولادسازان کشور برای دهه های آینده وجود دارد و از هم‌اکنون برای پروژه های گندله‌سازی و فولادی نزدیک به دریا به فکر تامین نیاز سنگ‌آهن از طریق واردات هستیم.

جعفری طهرانی درباره استقبال شرکت های پیشتاز تکنولوژی در سطح دنیا، مثل شرکت تسلا، از صنعت معدن، عنوان کرد: همان طور که می دانیم شرکتی مثل تسلا که در زمینه تولید خودروهای الکتریکی فعالیت می کند، برای تولید باتری خودروهایش نیازمند مواد معدنی است، به همین خاطر از سوی مدیرعامل این شرکت؛ ایلان ماسک،  تاکید زیادی مبنی بر فعالیت جدی معدنکاران در زمینه استخراج مواد معدنی مورد نیاز این صنعت به‌ویژه لیتیوم می‌بینیم. به همین دلیل است که علاقمندی زیادی به سرمایه گذاری در معادن بکر لیتیوم افغانستان که دومین ذخیره بزرگ جهان بعد از بولیوی است، توسط شرکت های زیر مجموعه فوق وجود دارد. در حال حاضر باتری خودروهای برقی بسیار پیشرفته شده‌اند. تاکنون باتری‌هایی که تولید می‌شد، با استفاده از هفت ماده معدنی گران‌قیمت از جمله لیتیوم، نیکل، کبالت، آلومینیوم، منگنز، آهن و فسفات بود. این مواد معدنی با ترکیبات متفاوت در ساخت باتری های NCA (نیکل-کبالت-آلومینیوم) و NCM (نیکل-کبالت-منگنز) و بالاخره LFP ( لیتیوم-آهن-فسفات) کاربرد دارند.

اخیراً، در اواسط آگوست، رویترز خبری مبنی بر تولید باتری‌هایی که از مواد ارزان قیمت معدنی تولید می شود، منتشر کرد. این باتری که از هیچ یک از هفت ماده معدنی گران قیمت فوق استفاده نمی کند، اختراعی از شرکت چینی CATL (Contemporary Amperex Technology Co. Limited) است و از سوی انجمن سازندگان اتومبیل شانگهای تایید شده اما هنوز اطلاعات خاصی از فناوری تولید آن منتشر نشده‌است. طبیعتاً این اختراع موجب می‌شود قیمت این باتری ها و به تبع آن قیمت خودروهای الکتریکی کاهش یابد. این خبر و اخبار مشابه مؤید آن است که دانش روز معدن و صنایع معدنی تا چه میزان می تواند بر پیشرفت شرکت های بزرگ تکنولوژی محور چون تسلا اثرگذار باشد.

وی در پاسخ به این سوال که استقبال این شرکت ها چه پیامی برای مدیران ایرانی دارد، پاسخ داد: در گذشته نه چندان دور ما شاهد آن بودیم که در آغاز صنعت خودروهای الکتریکی، تولید باتری این خودروها که نیازمند فناوری بسیار پیشرفته‌ای است، تنها در اختیار شرکت‌های بزرگ و مطرح جهانی مثل پاناسونیک ژاپن و ال‌جی کره جنوبی بود. طی سال‌های گذشته شرکت های کوچک‌تر اما بسیار تخصصی‌تر شروع به فعالیت کرده‌اند و همین سبب شده کشورهایی که از این شرکت‌ها استقبال و حمایت کرده‌اند، به سرعت رشد کنند و علاوه بر توسعه اقتصادی کشور خود، تبدیل به صادرکنندگان محصولات هایتک شوند؛ این به معنای آن است که ما نیز نیازمند توسعه جدی شرکت‌های تخصصی و دانش‌بنیان هستیم؛ شرکت‌هایی که بتوانند صنعت معدن را با فناوری‌های نوین مجهز کنند. کشور ما از نظر میزان و تنوع منابع معدنی بسیار غنی است اما برای آن که در سطح بین الملل از حیث تولید محصولات و ارائه خدمات پیشرفته در حوزه معدن و صنایع معدنی به جایگاه خوبی برسیم، نیازمند توسعه فناوری‌های نو و پیشرفته و به تبع آن حمایت جدی از شرکت‌های تخصصی و دانش‌بنیان هستیم. دهه های آینده از سال ۲۰۳۰ به بعد در اختیار شرکت‌هایی است که با فناوری نوین، محصولات جدید و ارزان‌قیمت از مواد معدنی تولید ‌کنند.