فلزات صنعتی در بازارهای دنیا به عنوان ستون فقرات اقتصاد مدرن در نظر گرفته می شوند. ساختمان‌هایی که در آن زندگی می‌کنیم، ماشین‌هایی که سوار می‌شویم، یا دستگاه تلفن همراهمان، تقریباً هر چیزی در اطرافمان از نوعی فلز ساخته شده است.

مس به دلیل رسانایی آن در سیم کشی استفاده می شود، آلومینیوم به دلیل وزن سبک و مقاومت در برابر خوردگی، از تولید قوطی نوشیدنی گرفته تا مهندسی هوافضا کاربرد دارد، در حالی که فولاد در صنایع مختلف از تولید کارد و چنگال گرفته تا ساخت و ساز و خودرو رایج است.
در سال های اخیر، برخی از فلزات با معروفیت کمتر نیز برای ایفای نقش های کلیدی در انتقال انرژی به طور فزاینده ای محبوب شده اند. لیتیوم اکنون عنصر اصلی باتری های قابل شارژ موجود در گوشی ها و وسایل نقلیه برقی است. نیکل، که عمدتاً برای ساخت فولاد ضد زنگ استفاده می شود، معمولاً در ترکیب شیمیایی باتری ها نیز یافت می شود. کبالت و منگنز هم برای عملکرد درست باتری بسیار مهم هستند، از این رو از آنها به عنوان “مواد معدنی حیاتی” یاد می شود.
سازمان زمین شناسی ایالات متحده امریکا برآورد کرده که در سال 2021، جهان تقریباً 2.8 میلیارد تن انواع فلز برای تامین نیاز این کاربردهای صنعتی تولید کرده است. در حالی که این سطح تولید برای تقاضای کوتاه مدت کافی است ولی آینده احتمالاً با کمبود قابل توجهی در تامین برخی یا حتی همه فلزات روبرو خواهد شد.

در این بین چهار فاکتور اصلی در پس این بحران احتمالی در حال ظهور بازار فلزات عبارتند از:

1- انتقال انرژی جهانی

برقی نمودن خودرو ها، کربن‌زدایی و انرژی‌های تجدیدپذیر، اینها برخی از رایج‌ترین کلمات کلیدی مرتبط با مأموریت دنیا برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است و برای انتقال جهانی به سمت انرژی های پاک به فلزات زیادی نیاز است.
بلومبرگ برآورد کرده که رسیدن به اهداف آب و هوایی کربن صفر تا سال 2050 نیاز به فلزاتی با ارزش تقریباً 10 تریلیون دلار دارد و تقاضای سالانه آن در اواسط دهه 2030 به نزدیک به 450 میلیارد دلار می رسد.
در این بین برای جلوگیری از فاجعه آب و هوایی، فولاد و آلومینیوم بیشترین رشد تقاضا را از نظر حجم خواهند داشت و مس با ارزش‌ترین فلز مورد نیاز با تخمین 3.4 تریلیون دلار خواهد بود.
همچنین صندوق بین‌المللی پول اظهار داشته که رونق تقاضای ناشی از انتقال انرژی می‌تواند منجر به افزایش بیش از چهار برابری در ارزش تولید فلزات شود که در دو دهه آینده در مجموع به 13 تریلیون دلار برای مس، نیکل، لیتیوم و کبالت می‌رسد.
فلزات مورد نیاز صنعت باتری سازی مانند کبالت و لیتیوم بیشترین رشد مصرف را تجربه خواهند کرد که تا سال 2050 به ترتیب چهار و هفت برابر افزایش می یابد. همچنین برآورد شده که نیکل حتی می تواند شاهد افزایش تقاضای نزدیک به ده برابری در طول این دهه باشد.
این سطح بی‌سابقه مصرف در نهایت عرضه فلزات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر تولید نتواند به میزان نیاز برسد، دیر یا زود، جهان ممکن است با کمبود شدید انواع فلزات مواجه شود که انتقال انرژی را به خطر می اندازد.

2- تولیدکنندگان در حال مبارزه

قطعا فلزاتی که اقتصاد جهانی را تقویت می کنند روی درخت رشد نمی کنند و باید از زمین استخراج شوند. در سال‌های اخیر، مشکل جدیدی در صنعت معدن پدیدار شده و آن این که سرمایه گذاری های جدید برای توسعه تولید چشمگیر نیست. از طرفی ناآرامی های ژئو پولیتیک در بسیاری از نقاط دنیا بر تولید معادن اثر منفی دارد. حتی اگر تمامی عملیات معادن موجود در سراسر جهان بدون مشکل و با حداکثر پتانسیل خود کار کنند، رشد عرضه همچنان به دلیل عدم سرمایه گذاری در پروژه های معدنی جدید متوقف می شود. برخی معتقدند گرایش به سمت انرژی های سبز رشد توسعه استخراج معادن را کمرنگ تر کرده در حالی که برای رسیدن به اقتصاد سبز نیاز به افزایش عرضه فلزات داریم.
افزایش مصرف از توانایی صنعت معدن برای افزایش عرضه پیشی خواهد گرفت و در نتیجه کسری عرضه در اوایل سال 2024 نمایان خواهد شد. چالش های عرضه می تواند فراتر از استخراج معادن باشد، زیرا خطراتی نیز وجود دارد که اقتصادهای غربی در تلاش های خود برای تقویت پالایش و فرآوری فلزات کوتاهی کنند. فرآوری فلزات در سه دهه گذشته در چین متمرکز شده و اکنون به دلایل زیادی باید از این مسیر خارج شود.

3- اقتصاد کلان

موانع اقتصاد کلان که شرکت ها برای حفظ سودآوری عملیات معادن خود باید از آن عبور کنند، موضوع را پیچیده تر می کند. در سال 2022، این صنعت با تورم بالای چندین دهه‌ اخیر مواجه بوده که به دلیل مشکلات زنجیره تامین ناشی از همه‌گیری کرونا بوده است. شرایط بدتر اقتصاد کلان در سطح دنیا در سال 2023 ادامه می یابد، که نشان دهنده خطراتی نزولی برای بخش فلزات و معادن است زیرا قیمت بسیاری از کومودیتی ها کاهش می یابد و بازارهای سهام ضعیف می شوند. تولیدکنندگان با کاهش حاشیه‌ سود آسیب خواهند دید، در حالی که فعالیت‌های اکتشافی در شرایط سخت‌تر تأمین مالی، کندتر هم می‌شود. پیش‌بینی شده محدودیت‌های عرضه فلزات مورد نیاز تولید باتری در اوایل سال 2024 ظاهر شود.

4- اثرات تحریم ها

دولت های غربی در مورد ایجاد استراتژی های مهم مواد معدنی و اتحاد برای دستیابی به جاه طلبی های خود در مورد تغییرات آب و هوایی بسیار پر سر و صدا بوده اند. در این راستا، ظاهرا اقدامات انجام شده برای منزوی کردن یکی از غنی ترین کشورهای جهان یعنی روسیه نسبتا معکوس جواب داده است. از نوامبر 2022، روسیه با بیش از 12000 تحریم مواجه شد که چهار برابر تعداد تحریم‌ های بر علیه کشوری که بالاترین آمار تحریم را داشته یعنی ایران بود. از اوایل سال 2022، پنج فلز پایه تولید شده در روسیه افزایش شدید قیمت را تجربه کردند. تداوم اختلالات عرضه به احتمال زیاد قیمت برخی از آنها را همچنان افزایش می دهد. به عنوان مثال، نیکل، که روسیه تقریباً 10 درصد از تولید جهانی آن را به خود اختصاص می دهد، به لطف تقاضای فزاینده برای خودروهای برقی و انرژی غیرفسیلی و اهمیت این فلز در تولیدهای الکترونیکی و فولاد، احتمالاً شاهد افزایش قابل توجه بلندمدت خواهد بود. در حالی که بزرگترین بازیگران کومودیتی های روسیه ممکن است برجسته‌ترین شرکت‌های تحریم‌شده باشند، این تحریم ها علاوه بر بخش فروش می‌تواند اثرات جانبی زیادی بر بازارهای جهانی بگذارند. مصرف‌کنندگان اثرات آن را از طریق شرکت‌های اروپایی و آمریکایی که فعالیت‌های خود در روسیه را به حالت تعلیق درآورده‌اند، احساس کرده‌اند. از جمله شرکت‌های حمل و نقل که این ممنوعیت ها تامین قطعات یدکی هواپیما و ماشین آلات سنگین از جمله تجهیزات حمل و نقل و بارگیری، تراکتور، ماشین آلات خطوط مونتاژ و تجهیزات حفاری را محدود نموده است. بحران کمبود تجهیزات در حال حاضر هم باعث کاهش فعالیت در بسیاری از بخش‌ها مانند استخراج معادن شده است. تحریم‌ها می‌توانند پیامدهای بلندمدتی برای عملیات استخراج معادن داشته باشد.

منبع: ایفنا