لیتیوم را میتوان یکی از گنجینههای معدنی و مواد مرتبط با این حوزه دانست که در کمتر جایی یافت میشود. برخی حتی آنچه در مورد ذخایر لیتیوم در بولیوی و افغانستان می گویند را بیشتر شبیه به نوعی داستانسرایی و افسانهپردازی میدانند که بیشتر قرار است اهداف سیاسی حضور چینیها یا غربیها در این کشورها را توجیه کند. اما چرا لیتیوم تا این حد به عنوان یک ماده معدنی خاص و منحصر به فرد شناخته میشود؟
به گزارش معدن مدیا، آن طور که بسیاری از صاحب نظران معتقدند؛ لیتیوم ماده معدنی خاصی است که در هر کشوری حتی کشورهای معدن خیز یافت نمیشود. از آنجایی که تخمینها نشان میدهد استفاده و بهره برداری از معادن لیتیوم در بلند مدت امکان پذیر است، این احتمال وجود دارد که کشورهای منطقه و سایر کشورهای دنیا برنامه بلند مدتی برای استخراج و بهره برداری لیتیوم و ذخایر معدنی لیتیوم در کشورهایی که این ماده معدنی را دارند داشته باشند.
اما در عرصه بازار جهانی لیتیوم سال 2023 و شروع سال 2024 شرایط متفاوتی در بازار لیتیوم رقم خورد. این شرایط ویژه به گونهای بود که کربنات لیتیوم سال ۲۰۲۴ را با ادامه کاهش قیمت آغاز کرد،به طوری که به کمترین میزان خود از ماه اوت ۲۰۲۱ رسید.
بررسیها نشان می دهد که افول قیمتی لیتیوم فعالیت بسیاری از کارخانههای مرتبط از جمله کارخانههای تولید باتری را به طور مستقیم متاثر کرده است. از این رو بسیاری از معدنکاران برای ایجاد شوک قیمتی دست از معدنکاری برداشتهاند تا میزان عرضه و تقاضا در بازار لیتیوم به وضعیت تعادلی برگردد و قیمتها بار دیگر روند افزایشی به خود بگیرند.
در شرایط فعلی برخی تحلیلگران بازارهای جهانی معتقدند که کاهش تقاضا برای خودروهای الکتریکی، به ویژه در چین به معنای کاهش هزینههای فلزات باتری است. کاهش قابل توجه قیمت لیتیوم آن هم از ابتدای سال 2024 میتواند به معنای ارزانتر شدن خودروهای الکتریکی هم باشد. در واقع بدبینی نسبت به فروش خودروهای الکتریکی در چین، تقاضای لیتیوم را برای تولیدکنندگان باتری در فصل ذخیرهسازی آنها محدود کرده است.
در مقابل شرکتها از ذخایر بالای موجودی به دنبال مازاد عرضه ناشی از یارانههای گسترده دولت چین در طول سالهای 2021 و 2022 بهره بردند. این تحولات باعث شد تا بازیگران کلیدی بازار پیشبینی کنند که کسری لیتیوم بعدی در سال 2028 بازمیگردد. در واقع به نظر می رسد اولین بخشی که از سقوط قیمت لیتیوم مستقیماً تحت تاثیر قرار می گیرد صنعت خودروسازی و بازار چین باشد که از الان نگرانیها را افزایش داده است.
بازار جهانی لیتیوم و ایران
اما آیا تحولات بازار لیتیوم برای ایران هم حائز اهمیت است؟ بودن یا نبودن ذخایر لیتیوم در ایران همواره با حاشیههایی همراه بوده است. در اواخر سال 1401 خبرهایی منتشر شد که از کشف میلیونها تن لیتیوم در دو معدن حوالی همدان خبر میداد. خبری که طی آن برآورد شده بود که ایران دارنده چهارمین یا شاید حتی دومین ذخایر لیتیوم جهان است اما این همه ماجرا نبود. بعدها مشخص شد که آنچه تحت عنوان کشف 8.5 میلیون تن ذخیره لیتیوم عنوان شده بود به کانسنگ یا همان سنگ لیتیوم مرتبط بود و نه خود لیتیوم!
با این وجود و جدا از مسئله بودن یا نبودن ذخایر لیتیوم در ایران، کارشناسان بر این باورند که وابستگی صنعت باتریسازی به این فلز، بیانگر این است که ایران نیز به لیتیوم نیازمند است و در سالهای پیشرو تقاضا برای آن بیشتر خواهد شد، چرا که شرکتهای بسیاری در ایران در حالحاضر در حال تولید باتری هستند و مواد اولیه آن را وارد میکنند. با این وجود بررسیها نشان می دهد که در ایران جذابیت سرمایهگذاری بر روی فلزات خاصی مانند لیتیوم بسیار پایین است. به هر حال اگر هم وجود ذخایر واقعی لیتیوم در ایران حقیقت داشته باشد، بهره برداری از آن و وارد کردن آن به چرخه صنعت و تولید نیازمند سرمایهگذاری است که در حال حاضر اصلا وضعیت خوبی در ایران ندارد. چرا که کلیت بخش صنایع معدنی با افت شدید سرمایه گذاری در حدود 13 سال گذشته روبرو بوده است.
با این وجود در همسایگی ایران، افغاستان و دولت طالبان حساب ویژهای بر روی معادن و ذخایر لیتیوم خود باز کرده و گفته می.شود که آمریکا به دنبال سرمایه گذاریهای بلند مدت در این کشور است. با این وجود افغانستان و ذخایر معدنی و لیتیومی آن هم میتواند فرصت کلیدی برای ایران در آینده پیش رو باشد.